ТУГЫЗЫНЧЫ ДђРЕС
Исђнмесез! Хђерле кљн, дуслар!
I. 1. Ал |
бери, купи |
Бир |
дай |
Тњлђ |
плати |
њлчђ |
взвесь |
Акча |
деньги |
Тђћкђ / Сум |
рубль |
2.
а) — ђни, китап ал ђле.
— Ярый, кызым.
ђ) — Азат, билет алдыћмы?
— ђйе. Алдым.
б) — Кем сђгать алды?
— ђти алды.
в) — Марат, књзлек бир ђле.
— Хђзер, ђби.
г) — Гњзђл, бњген экзамен бирдећме?
— Бирдем.
д) — Кем ђнигђ тарак бирде?
— Апам.
е) — ђби, кассага акча тњлђ.
— Ярый. Хђзер. Ничђ сум?
— Ун мећ сум.
— Ярый, ярый.
ж) — ђни, китапка ничђ сум тњлђдећ?
— Алтмыш мећ.
— О-о-о!
— ђйе. Алтмыш.
ќ) — Кем акча тњлђде?
— ђлбђттђ, мин.
з) — Булат, бу китап ничђ тђћкђ?
— Биш мећ тђћкђ.
— ђ бу альбом ничђ сум?
— Ун мећ сум.
и) — Галия апа, бер кило конфет њлчђ ђле.
— Хђзер.
II. Аша |
кушай, ешь |
Эч |
пей |
Ит |
мясо |
Май |
масло |
Тоз |
соль |
Чђй |
чай |
Су |
вода |
Каймак |
сметана |
|
|
|
|
Икмђк — хлеб Књмђч — булка |
Балык — рыба |
Шикђр — сахар |
Сљт — молоко |
а) — Улым, кибеткђ бар ђле. Икмђк белђн сљт ал.
— Хђзер, ђни.
ђ) — Кызым, кибеткђ бар ђле. Май џђм каймак ал.
— Ярый, хђзер, ђни.
б) — Сездђ тоз бармы?
— Бар. Кирђкме?
— Кирђк, ике кило.
в) — ђбием, балык аша.
— Рђхмђт, кызым.
г) — Бабай, чђй эч.
— Хђзер, хђзер, улым.
д) — Марат, ит аша ђле.
— Рђхмђт.
е) — Алсу, сыр аша ђле.
— Юк, рђхмђт.
ж) — Апа, минераль су бармы?
— Бар. Нинди кирђк?
— "Нарзан" ничђ сум?
— 2500 сум.
ќ) — ђни, кая бардыћ?
— Кибеткђ.
— Кибеттђ нђрсђлђр бар?
— Ипи, књмђч, сљт, май, ит, балык, сыр, чђй, шикђр, тоз џђм минераль сулар бар.
— ђ син нђрсђлђр алдыћ?
— Мин каймак, сљт, катык џђм конфет алдым.
— ђ балык алдыћмы?
— Юк.
— Ничђ кило конфет алдыћ?
— Ярты кило.
— Ничђ сум?
— Егерме мећ сум.
з) — ђби, чђй эчтећме?
— Эчтем.
— Кем белђн?
— Апаћ белђн.
— Апам кайда?
— Кибеткђ китте.
— Кем белђн?
— Алсу џђм Марат белђн китте.
III. Пешер |
вари, пеки, готовь |
Яса |
делай |
Сал |
положи, клади |
Тђмле |
вкусный |
Тђмсез |
невкусный |
Баллы |
сладкий |
Тозлы |
соленый |
Ачы |
горький |
Аш |
суп |
Ботка |
каша |
Шулпа |
бульон |
а) — ђнием, аш пешер ђле.
— Юк,улым, ботка пешердем.
ђ) — Апам, салат яса ђле.
— Ярар, сећлем, ясыйм.
б) — Кызым, ашка тоз сал ђле.
— Салдым, ђби.
в) — ђбием, ботка тђмлеме?
— Бик тђмле, кызым.
— Ботканыћ тозы бармы?
— Бар.
г) — ђни, бњген нђрсђ пешердећ?
— Ит шулпасы.
— Шулаймыни?
— ђйе. Бик тђмле. Аша.
— Рђхмђт, ђнием.
д) — Апа, балык тозлымы?
— Бик тозлы.
— Тђмлеме?
— Ярыйсы.
е) — ђби, чђећ баллымы?
— Юк, баллы тњгел.
— Шикђр кирђкме?
— Бир.
ж) — Бу балык консервасы тђмлеме?
— Юк. Тђмсез.
IV. Без аша-ды-к |
Мы ели |
Сез аша-ды-гыз |
Вы ели |
Алар аша-ды-лар
|
Они ели |
Без тњлђ-де-к |
Мы заплатили |
Сез тњлђ-де-гез |
Вы заплатили |
Алар тњлђ-де-лђр
|
Они заплатили |
Без кайт-ты-к |
Мы вернулись |
Сез кайт-ты-гыз |
Вы вернулись |
Алар кайт-ты-лар
|
Они вернулись |
Без эч-те-к |
Мы пили |
Сез эч-те-гез |
Вы пили |
Алар эч-те-лђр |
Они пили |
а) — Галия ханым, кичђ кибеткђ бардыгызмы?
— Бардык.
— Кем белђн бардыгыз?
— Алсу белђн.
— Нђрсђ алдыгыз?
— Ит, май, сыр, шикђр алдык.
— ђ балык алдыгызмы?
— ђйе. Балык та алдык.
ђ) — Азат абый, якшђмбедђ базарга бардыгызмы?
— Бардым.
— Авыл сљте џђм каймагы алдыгызмы?
— ђлбђттђ, алдым.
— Каймак ничђ сум ?
— Ярты литры тугыз мећ сум.
— Шулаймыни?
— ђйе.
б) — Сез кичђ кая бардыгыз?
— Кафега бардык.
— Нђрсђлђр ашадыгыз?
— Балык шулпасы, ит белђн ботка.
— Нђрсђ эчтегез?
— Лимон белђн чђй.
— Кафеда яхшымы?
— Бик яхшы.
в) — Исђнмесез!
— Хђерле кљн.
— Сездђ кофе бармы?
— Юк. Чђй бар. Кирђкме?
— Кирђк. Ике стакан бирегез.
— Рђхим итегез.
— Ничђ сум кирђк?
— Бер мећ ике йљз.
— Рђхмђт Сезгђ.
— Сау булыгыз.
V.Аз |
мало |
Књп |
много |
1.Университетта студентлар књп.
Мђктђптђ укучылар књп.
Театрда урыннар књп.
Шђџђрдђ мђктђплђр књп.
Авылда кибетлђр аз.
Кафеда студентлар аз.
Сумкада китаплар аз.
Кибеттђ сђгатьлђр аз.
а) — Азат, бњген университетта студентлар књпме?
— ђйе. Књп.
ђ) — Бу мђктђптђ укучылар књпме?
— ђйе, бик књп. 2000 укучы.
б) — Кибеттђ китаплар књпме?
— ђйе.
в) — Базарда ит књпме?
— ђлбђттђ, бик књп.
г) — Сумкаћда китаплар бармы?
— Бар.
— Књпме?
— Књп.
д) — Авылыгызда кибетлђр књпме?
— Юк. Књп тњгел.
е) — Альбомнарыћ књпме?
— Юк. Аз.
ж) — Туганнарыгыз књпме?
— Књп тњгел. Аз.
ќ) — Бу мђктђптђ укучылар азмы?
— ђйе. Аз. 150 укучы.
з) — Бу группада студентлар азмы?
— Аз тњгел.
-рак/-рђк — аффиксы сравнительной степени прилагательных¦
Матуррак — красивее
Зуррак — больше
Кечкенђрђк — меньше
ќылырак — теплее
Салкынрак — холоднее
Тђмлерђк — вкуснее
Баллырак — слаще
Тозлырак — соленее
Теге — тот, та, то
Бу китап матур, ђ теге китап матуррак.
Бу кибет зур, ђ теге кибет зуррак.
Бу мђктђп кечкенђ, ђ теге мђктђп кечкенђрђк.
Ботка тђмле, ђ аш тђмлерђк.
Кофе баллы, ђ чђй баллырак.
Ит тозлы, ђ балык тозлырак.
а) — Азат, аш тђмлеме?
— Тђмле, лђкин кичђ тђмлерђк иде.
ђ) — Алмаз, бњген лекциядђ студентлар књпме?
— Књп. Лђкин кичђ књбрђк иде.
б) — Бњген кљн ќылымы?
— ќылы. Лђкин кичђ ќылырак иде.
в) — Октябрьдђ салкын идеме?
— ђйе. Лђкин хђзер салкынрак.
Сљйлђшђбез!
Кибеттђ.
а) — Исђнмесез!
— Исђнмесез!
— Гафу итегез, сездђ ит, балык, сљт, каймак, тоз, шикђр бармы?
— Бар, бар. Сезгђ нђрсђ кирђк?
— Ике кило ит, бер кило балык, љч пакет каймак, бер литр сљт бирегез ђле.
— Тоз да кирђкме?
— ђлбђттђ, кирђк.
— Ничђ пачка?
— љч. Шикђр дђ њлчђгез ђле.
— Бер киломы?
— ђйе. Бер кило кирђк.
— Рђхим итегез. ќитмеш биш мећ.
— Ярый, хђзер.
ђ) — Кичђ безгђ Галия апа белђн Азат абый килде.
— Авылданмы?
— ђйе. Авылдан.
— ђбиегез дђ килдеме?
— Юк.
— Нђрсђ пешердегез?
— ђни аш пешерде, ит пешерде.
— Салат ясадыгызмы?
— ђйе. Апам салат ясады.
— Нђрсђ белђн чђй эчтегез?
— Галия апа лимон белђн эчте, Азат абый конфет белђн эчте, ђ мин варенье белђн эчтем.
— ђниећ нђрсђ белђн эчте?
— ђ ђнием сљт белђн эчте. Сљт белђн тђмлерђк.
— Ничђдђ киттелђр?
— Кич белђн.
— Сђгать ничђдђ?
— Унда.
— Нђрсђ белђн киттелђр?
— Машина белђн.
— Шулаймыни?
— ђйе.
БИРЕМНђР
1. Тђрќемђ итегез:
Сљт |
|
Књп |
|
Акча |
|
Тњлђ |
|
Балык |
|
Аша |
|
Май |
|
Тоз |
|
Су |
|
Яса |
|
Ал |
|
Аз |
|
Пешер |
|
Тђмле |
|
Баллы |
|
Тђћкђ |
|
Аш |
|
Ит |
|
Ботка |
|
|
|
2. Татарча языгыз:
Молоко |
|
Каша |
|
Масло |
|
Много |
|
Рыба |
|
Суп |
|
Вода |
|
Мало |
|
Кушай |
|
Рубль |
|
Плати |
|
Булка |
|
Соль |
|
Чай |
|
Вкусный |
|
Бери |
|
Сладкий |
|
|
|
3. ќавап бирегез:
Кичђ син нђрсђ ашадыћ? ђби чђй эчтеме? ђни кибеттђ нђрсђ алды? ђни ничђ сум тњлђде? Сатучы ничђ кило ит њлчђде? Син балык алдыћмы? |
Сез аш пешердегезме? Аш тђмлеме? Кофе баллымы? Чђй баллыракмы? Авылда кибетлђр књпме? Шђџђрдђ кибетлђр књбрђкме? |
4. Мђкальлђрне тђрќемђ итегез џђм ятлагыз:
Аз кап — май кап.
Аз булсын, тђмле булсын.
Коммуникатив биремнђр.
1. Спросите, что вчера мама готовила.
2. Узнайте, сладкий ли чай.
3. Спросите, слаще ли кофе.
4. Спросите, что Галия ханум купила в магазине.
5. Спросите, сколько рублей она заплатила в кассу.
6. Спросите, много ли студентов в этой группе.
7. Спросите, больше ли в той группе студентов.
8. Спросите, много ли магазинов в этой деревне.
9. Поинтересуйтесь, где работает мама Альфии.
10.Поинтересуйтесь, с кем Азат ездил в Америку.
Дђрес бетте. Сау булыгыз.