Русско-карачаевобалкаро-татарский словарь 1938 слов
(Переработано из: http://salpagarov.narod.ru/kultura/sozle/contRAT.htm )
Переход: А Б В Г Д И К Л М О П Р С Т У Х Ц Ш Щ Э Ю Я
Русский |
Карачаево-Балкарский |
Татарский |
А |
автомобиль (легково й) | дженгил автомобиль/мешна | *җиңел (джинге л) *автомобил ь, *машина |
авторитет | авторите т, хурме т, сый | *авторите т, абру й, *дәрәҗ ә, *кадер; *танылга н, *ышаныч казанган |
ага | х о, ыхы | әйе (эй е) |
аккуратно | ари у, тю з, дамлы | пөхт ә, *төгә л, (тёге л) вакытында |
активный | акти в, тир и, ишлекл и, | *акти в, *эшлекле |
алфавит | элибл е, алифб а, алфабет | *әлифба |
американский | америка | *америка |
апельсин | апельсин | әфлисун (эфлису н) |
Б |
бабушка | ынн а, къарт ана | *әб и, (эб и) дәү *әни (дэю эн и) |
бегат ь, бежать | чабар-гъа | йөгер-ергә (йёгерерг е) |
беда | къыйынлык ъ, | бәл а, каз а, бәхетсезлек |
бедный | джарл ы, факъыра | *ярл ы, *фәкыйрь (фэкыйр ь) |
без I | --дан башха | -дән башка* |
без II | -- сы з, сиз (напр. баш-сы з) | -сыз*, -сез* |
белый | акъ | *ак |
берег | джагъа ("высокий берег"- джа р) | *я р, *су буе |
беречь | сакъларгъа | *сакла-рга |
беседа | ушак ъ, сё з, | әңгәмә |
беседовать | ушакъ/лахор этер-г е, сёлеш-ирге | *сөйләш-ергә (сёлэшерг э) |
беспокоиться | тынгысыз/къайгъылы болур-гъа | борчыл-ырга |
библиотека | китабхане/библиотека | *китапханә |
билет | билет | *билет |
бить | ур-ургъ а, берирг е, тюйерге | *бәр-ергә(бэрерг э), *суг-арг а, *кыйна-рга |
биться | сугъушургъ а, уруш/сермешиу этерге | *сугыш-ырг а, кыйнаш-ырга |
благодарить | рахмат/разы болургъа/этерге | *рәхмәт әйт-ергә |
благодарность | рахма т, разылыкъ | *рәхмәт |
благодаря | себеби бл а, ючю н, | *аркасында |
благородный | намыслы | *намуслы |
бледный | агъаргъа н, ак ъ, саз | *агарынган |
блестеть | джылтыраргъа | *ялтыра-рга |
блестящий | джылтырауукъ(cıltırawu q) | *ялтыравыклы (yaltırawıqlı) |
ближе | джууук ъ, берлакъ | якынрак |
ближний | джууукълу | якы н, бирге |
близкий | 1.къысха 2.джуукъ 3. джуукъла | якын |
близко | 1.иг и, къысха (о родств.) | якында |
бог | Алла h, (в язычестве Тейри(Тенгр и), Къудай (Худа й) ) | *алл а, *хода й, ход а, т*әңре (тэнгр е), *хак |
богатство | байлык ъ, мюлк | *байлы к, муллык |
богатый | бай | *бай |
бодрый | тир и, кефли | шат күңелл е, *әртле (дэртл е) |
боевой | 1.къазауа т, уруш 2.джиги т, ётгюр | хәрби |
боец | аскерч и, урушч у, | *сугышчы |
бой | къазауа т, сермеши у, уру ш, | *сугыш |
бок | джан (джан ы) | *я н, як |
более | --рак ъ, -- рекъ (напрм. "более крупный"-уллу-рак ъ) | зурра к, чагыштырмача |
болезнь | ауруу (awru w) | *авыру |
болеть | аурургъa (awrurğ a) | *авыр-ырг а, сызла-рга |
болото | мырды | *са з, сазлык |
боль | ауру у, ачыу (аçı w) | *авырт у, сызлау |
больница | больниц а, хастана | *хастаханә |
больно | аурутурч а, ачытырча | *авырта |
больной | ауругъан | *авыру |
больше | уллурак ъ, кёбюрек | зуррак |
большинство | кёбю (кёбюс ю) | *күпчелек (кюпчеле к) |
большой | уллу | зур |
бороться | тутуш-ургъ а, кюреш-ирге | *көрәш-ергә (кёрэшерг е) |
борьба | кюреш, тутуш | *көрәш (кёрэ ш) |
ботинки | чуру к, аякъ къа б, ботинкала | *ботинка |
бояться | къокъургъа | *курк-ырга |
брат | къарнаш | *абы й, эне |
брать | ал-ыргъа | *ал-ырга |
бровь | къаш | *каш |
бродить | айлан-ыргъа | йөр-ергә (йёрерг е) |
бросат ь, бросить | ат-аргъ а, къо-яргъа | *ташла-рга |
броситься | атылыргъ а, секирирге | *ташлан-ырга |
будто | уша ш, кибик | гү я, әйтерсең |
будущий | келли к, боллук ъ, экинчи | *киләчәк (килэчэ к) |
буква | хариф | *хәреф (хэри ф) |
бумага | къагъыт | кәгазь |
бумажный | къагъыт (къагъытл ы), мамукъ(л у) | кәгазь |
бурный | 1.къаты 2.боркъулдагъан 3. боранлы | давыллы |
бутылка | шыша | *шешә (шеш э) |
бывать | болургъа | *бул-ырга |
бывший | болгъан | *булган |
было | -гъа н, -гъен | *...-ган(...-ка н) иде( м, ң) |
бык/бычий | ёгюз | *үгез (юге з) |
быстрый | тер к, дженгил | тиз |
быт | болу м, турму ш, юй джашау | *көнкүреш(кёнкюре ш), *тормыш |
быть | бол-ургъа | *бул-ырга |
В |
в предлог | 1.ичинд е, ичине | 1. *эчен ә, эчендә 2. *булып; 3. итеп |
важно | магъаналы | кәпрәеп әһәмиятле |
важный | магъана | мөһи м, әһәмиятле |
вверх | ёрг е, башына | *өскә (ёск э) |
вдоль | узунуна | буенч а, буйлап |
вдруг | 1.билмей тургъанына 2, бирден | кинәт |
ведь | да | би т, и ч, лабаса |
везде | хар къайда | һәркайда* (хэр къайд а) |
везти | алыб бар-ыргъа | алып* бар-ырга* |
век | ёмю р, джюз джыллыкъ | гасыр |
велеть | буйур-ургъа | куш-арга |
великий | улл у, мийик/бийик | *бөек (бёйе к) |
вера | ийна м, има н, ("надежда"-ышаны у) | *ышану |
веревка | джыджым | *бау |
верить | ийнаныргъа | *ышан-ырг а, инан-ырга |
верно | тю з, туура | *турылыклы дөрес |
вернуться | къайтыргъа | *кайт-ырга |
верный | тюз | *турылыклы |
верх | баш ы, тёпп е, | түбә (тюб э) |
верхний I | баш ы, огъаргъы | *өске (ёск е), *югарыгы |
верхний II | тышы ( напр. о одежд е), тыш | *тышкы |
верховой | 1.атлы (о всадник е) 2.минген ( о лошад и) | *атланып йөри *торган |
весело | джарык ъ, кууанчл ы, кюлюб | *күңелле (кюнгел е) |
весенний | джазгъы | *язгы |
весна | джаз | *яз |
весной | джазда (джазгъы н), джаз кюн | *язы н, яз көне(кён е) |
весть | джангылык ъ, хапар | *хәбәр (хэбэ р) |
весь | бютю н, бары | *бөтен (бёте н) |
весьма | бек | *би к, шактый |
ветвь | бутак | *бота к, тармак |
ветер | джел | *жил |
ветка | бутакъчыкъ | *бота к, тармак |
вечер | ингир ("поздно"-ке ч) | *кич |
вечерний | ингирги | *кичке |
вечером | ингирде | *киче н, кич белән |
вещь | зат | әйбе р, нәрсә |
взволнованный | толкъунлагъан ( о вод е), къайгъыргъа н, къозгалгъа н, сескекли ( о человек е) | *дулкынланган |
взгляд | къара м, къара у, | *(кү з) *караш( ы) |
взглянуть | къараргъа | *кара-рг а, күз сал-ырга |
вздохнуть | 1.солургъа 2. ахсыныргъа | *сула-рга |
вздрогнуть | илгенирге | *сискәнеп кит-әргә |
взрослый | улл у, акъыл-балыкъ болгъа н, джетген | *ол ы, *дә ү, буйга җиткән |
взятый | алынган | *алынган |
взять | алыргъа | *ал-ырг а, тот-арг а, кулга *ал-ырга |
взяться | тутаргъа | *тотын-ырга |
вид | тюрсю н, къарам ы, кёрюнюш ю, кёз туурад а, хал | *күренеш (кюрене ш) |
видать | кёрюрг е, (испытыват ь) чегерге | *күрәсең |
видеть | кёрюрге | *күр-ергә |
видимо | 1.кёзкёр е, 2.болур | *күрәсең |
виднеться | кёрюн-юрге | *күрен-ергә |
видно | кёрюнеди | күрен ә, * күрәсең* |
видный | кёрюнген(кёрюнекл и),айтылгъан | күренекле* |
виноватый | терс | гаепле |
висеть | салыныргъ а, асылыргъа | асылынып* тор-ырга* |
вкус | 1.таты м, таты у, 2.хал | тә м, таты м, * зәвык |
вкусный | татымл ы, татл ы, татыулу | тәмле |
власть | власт ь, хекимиет | власт ь, хакимле к, хакимият* |
влияние | сы й, къолдан кели у, айтханнга къаратыу | йогынты |
вместе | бирге | бергә* |
вмешаться | къатыышыргъ а, къошулургъ а, тыгъылыргъа | тыгыл-ырга* |
вначале | аллынд а, алгъ а, башынд а, башда | башта* |
внезапно | эрла й, тер к, эсде-бусда болмагъанлай | кинәт |
внести | кийирирге | керт-ергә* |
вниз | тю б, арт ы, эниш | аска |
внизу | тюбюнд е, энишгеде | аст а, астынд а, түбәндә* |
внимание | эс ийи у, ихтибар | дикъкат ь, игътибар |
внимательный | эсл и, джан аурутхан | дикъкатьл е, игътибарлы |
вновь | джангыдан | яңадан* |
внутренний | ичги | эчке* |
вовсе | чыр т, бютюнле й, бир да | бөтенлә й, * һич т ә, бер дә |
вода | суу (su w) | су* |
водить | элт-ирг е, джюрют-юрге | йөрт-ергә* |
воевать | сугъушургъ а, сермеширг е, къазауат етерге | сугыш-ырга* |
военный | аске р, къазауат | гаскәр и, хәрби |
вожатый | вожатый, (проводник-джол уст а) | җитәкч е, вожатый |
возвратиться | къайытыргъа | кайт-ырга* |
возвращать | къайтарыргъа | кире кайтар-ырга* |
воздух | хауа | һава* |
воздушный | хауа (haw a) | һава* |
возиться | тёншюб турургъ а, ойнаргъа (с ребёнко м) | азаплан-ырга* |
возле | джанынд а, къатында | янында* |
возможно | болур | мөмкин кадә р, бәлки |
возможность | ама л, мадар | мөмкинлек |
возможный | (мада р) болургъа болур | мөмкин |
возникнуть | чыгъаргъа | килеп* чыг-арга* |
возразит ь, возражат ь | къаршчы айтыргъ а, огъай дерге | каршы* әйт-ергә* |
возраст | джы л, заман | яшь |
воин | аскерч и, сермешч и, къазауатч ы, | сугышчы* |
война | къазауа т, серме ш, уру ш, сугъыш | сугыш* |
войско | аске р, | гаскәр* |
войти | кирирге | кер-ергә* |
вокруг | тёгерекд е, тёресинде (тёред е) | тирә-юньд ә, тирәсендә* |
волна | толкъун | дулкын* |
волновать | толкъунларгъ а, чайкъаргъа | дулкынландыр-ырга* |
волноваться | 1.(мор е) чайкъалыргъ а, толкъунларгъа 2.(челове к) къайгъырыргъ а, тынгысыз болургъа | дулкынлан-ырга* |
волос | ча ч, тю к, къыл | чәч* |
воля | 1.басы м, тёзюм 2.излеу 3.эркинли к, азатлыкъ 4, талпыу | ихтыяр |
вон | кери ке т, кери бо л, къора | ки т, әнә |
вообще | къачан д а, хаман д а, бютеулей | гомумән |
вопрос | соруу | сорау* |
вопросительный | соруулу | сорау* |
ворота | 1.барат а, капы(къабак ъ) 2.(одежд ы) джагъа | капка* |
ворчать | гъырылдаргъ а, мурулдаргъа | ырылда-рга*, мыгырда-рга |
воскликнуть | къычырыб джиберирге | ди-яргә*, кычкырып* җибәр-ергә* |
воскресенье | ыйых кюн (день недел и) | якшәмбе |
воспитание | 1.юретиу 2.ишленмеклик | тәрбия |
воспитанник | ишленге н, воспитанник | тәрбияләнүче |
воспитанный | ишленген | тәрбиял е, тәрбияләнгән |
воспитывать | юретирг е, ёсдюрюрге | тәрбиялә-ргә |
воспоминание | эсге тюшюрюу | искә* төшерү*, хатирә |
восток | кюн туугъ у, кюн чыгъы ш, шарк | шәрык*, көнчыгыш* |
восторг | сейирсиниу | зур шатлык |
восьмой | сегизинчи | сигезенче* |
вот | ма | мен ә, әнә |
впервые | биринчи кере | беренче* тапкыр* |
впереди | алда | алда* |
впечатление | кёлге тюшюу/келиу | тәэси р, йогынты |
вполне | тол у, кемсиз | тулысынча* |
впрочем | амм а, алай болсада | ләки н, гәрчә |
враг | душма н, джау | дошман* |
врач | вра ч, дохтур | табиб |
время | зама н, кёзю у, сагъат | вакыт |
вроде | уша ш, кибик | шикелл е, кебек |
все | бютю н, бары | бөтен*, барлык*, барча* |
всегда | хар заман | һәрвакыт |
всего | барыс ы, бютеулей | барысы* |
всемирный | бютюн/бютеу дунья | бөтендөнья* |
все-таки | алай болса да | шулай да |
вскоре | къысх а, биразда н, терк | тиздән |
вскочить | секириб турургъа/минерг е, | сикереп* мен-әргә* |
вслед | ызында н, артындан | артыннан* |
вслух | тышындан | кычкырып* |
вспомнит ь, вспоминать | эсге тюшюрюрг е, | искә* төшер-ергә*, хәтергә төшер-ергә* |
вспыхнуть | къабыныргъ а, джанаргъа | кабын-ырга* |
встать | турургъа | тор-ырга* |
встретит ь, встречать | тюбеширг е, тюберге | очрат-ырга |
встретиться | тюбеширге | очраш-ырга |
встреча | тюбеши у, джолугъу у, тюбеу | очрашу |
встречаться | тюбеширг е, тюберге | очраш-ырга |
вступить | кирирг е, басаргъа | кер-ергә*, бас-арга* |
всюду | хар къайда | һәркайда* |
всякий | хар ки м, хар бири | һәрбер* |
второй | экинчи | икенче* |
вход | кири у, кири м, | керү* |
входной | кирир | керә* торган*, керү* |
вчера | тюнене | кичә* |
выбежать | (чабы б, къачы б) чыгъаргъа | йөгереп чыг-арга* |
выбират ь, выбрать | сайларгъа | сайла-рга* |
выбор | сайлау (сайла м) | сайлау* |
выборы | сайлаула (сайламл а) | сайлаулар* |
вывести | чыгъарыргъа | чыгар-ырга* |
выглядеть | кёрюнюрге | күрен-ергә* |
выдат ь, выдавать | берирге | бир-ергә* |
выделить | айырыргъа | аер-ырга* |
выдержать | чыдаргъа | чыда-рга* |
выехать | чыгъаргъ а, чыгъыб кетерге | чыгып* кит-әргә* |
вызов | чакъыры у, чакъырым | чакыру* |
вызыват ь, вызвать | чакъырыргъа | чакырып* чыгар-ырга* |
выйти | чыгъаргъа | чыгып* кит-әргә* |
вылезти | чыгъаргъа | чыг-арга* |
вынести | алыб/кётюрюб чыгъаргъа | чыгар-ырга*, алып чыг-арга* |
вынуть | алыргъ а, чыгъарыргъа | ал-ырга*, чыгар-ырга* |
выпить | ичерге | эч-әргә* |
выполнение | эти у, тындырыу | үтәү* |
выполненный | этилге н, тындырылгъа н, битген | үтәлгән* |
выполнит ь, выполнять | этерг е, толтурургъа | үтә-ргә* |
выпуск | чыгъары у, ийи у, джибериу | чыгарылыш* |
выпускать | чыгъарыргъ а, ийиерге | чыгар-ырга* |
выпускной | чыгъарылгъан | чыгарылыш*, чыгара* торган* |
выпустить | джиберирг е, чыгъарыргъ а, | чыгар-ырга*, җибәр-ергә* |
выражать | айтыргъ а, кёргюзтюрге | әйт-ергә*, белдер-ергә* |
выражение | 1.айты м, айты у, 2.сёз 3.ангылатыу | әйтем*, тәгъби р, гыйбарә |
вырасти | ёсдюрюг е, | үсеп* чыг-арга*, үсеп* җит-әргә* |
вырваться | 1.ычхыныргъа 2.алгъа чыгъаргъа | алга* чыг-арга*, ычкын-ырга* |
выскочить | секирирг е, чартларгъ а, чартларгъа... | сикереп* чыгып *кит-әргә* |
высокий | мийик/бийи к, узун | биек*, озын* |
высоко | огъар ы, бийик/мийик | югары*, биек* |
высосать | эмерг е, | суырып* бетер-ергә* |
высота | мийиклик/бийиклик | биеклек*, югарылык* |
выставка | кёрмю ч, кёргюзм е, кёзтюрме | күргәзмә* |
выступить | чыгъаргъ а, | чыг-арга*, чыгып* бас-арга* |
выступление | чыгъы у, сёлешиу | чыгу*, чыгып* китү*, чыгыш* |
вытащить | чыгъарыргъ а, алаб/тартыб чыгъарыргъа | алып* чыг-арга*, тартып* чыгар-ырга* |
выучить | юренирг е, азбар этерге | өйрән-ергә*, ятла-рга* |
выход | чыгъыу/чыгъым/чыгъыш | чыгу*, чыгыш* |
выходить | чыгъаргъа | тәрбияләп үстер-ергә |
выше | ёрг е, огъары | югары*, югарырак*, югарыда* |
Г |
газета | газет | газет*, гәзит |
герой | баты р, джиги т, тулпар | геро й, батыр*, каһарман |
гигантский | улл у, мазаллы | гадәттән тыш зур |
глава I | башл ы, башч ы, | башлык* |
глава II | баш ы, бёлек/кесек(в лит.) | бүлек* |
главный | маганал ы, баш | төп*, иң* мөһим |
глагол | этим | фигыль |
глаз | кёз | күз* |
глубина | теренлик | тирәнлек* |
глубоко | тере н, | тирән*, тирәндә* |
глупый | тел и, джартыба ш, | ахмак |
глухой | сангырау | чукрак* |
глядеть | къараргъа | кара-рга (къараргъ а) * |
говорить | айтыргъ а, сёлеширге | сөйләш-ергә* |
год | джыл | ел* |
годный | джараулу | яраклы* |
годовщина | джыллыкъ | еллык* |
голова | баш | баш* |
голос | ауаз/таууш (awaz/tawuş) | тавыш* |
голубой | кёгала | зәңгәр |
голубь | кёгюрчюн | күгәрчен* |
голый | къымж а, джалангач | ялангач* |
гора | тау (ta w) | тау* |
гораздо | кё б, бир тала й, иги танг | кү п, *
күпкә*, шактый |
гордость | 1.ёхтемли к, махтау 2.бёгек | горурлык |
гордый | ёхте м, бёге к, чёрчек | горур |
горе | 1.бушуу 2.къайгъ ы, къыйынлыкъ | кайгы* |
гореть | джанаргъа | ян-арга* |
горизонт | горизонт | офык |
горло | тамакъ | тамак*, бугаз |
горный | тау | тау* |
город | шахар | шәһәр* |
горячо | 1.исс и, къайна р, 2(пылк о) джюрек бла | кыз у, * кайнар* |
господин | 1.джюйюсхан 2.(хозяи н) ийе | әфәнде |
гостиница | къонакхана | кунакханә* |
гость | къонакъ | кунак* |
государственный | къра л, государство | дәүләт* |
государство | къра л, девлет | дәүләт* |
готовить | хазырларгъа | әзерлә-ргә |
грамотный | окъуул у, къара билген | укый-яза* белүче* |
граница | чек | чик* |
грубый | дюрге н, тарбиясы з, ишленмеген | тупа с, дорф а, тәрбиясез |
грудь I | кёкюре к, тёш | күкрәк*, түш* |
грудь II | эмчек | имчәк* |
груз | джюк | йөк* |
грустный | салкъы н, мыдах | күңелсе з, яманс у, боек |
грязь I | батмак ъ, балчыкъ | пычра к, баткак |
грязь II | кир | кер* |
губа | эрин | ирен* |
гулять | 1.(прогулк а) айланыргъа 2. (весель е) кёз ачаргъа | йөр-ергә* |
густой | къалын | куе |
Д |
да | х о, хау | әйе |
дават ь, дать | берирге | бир-ергә* |
давно | эртд е, алгъы н, кёбден бери | күптән* |
даже | та б, да | хәтта |
далее | сор а, андан ары (аннар ы) | аннары* |
далеко | узакъ | ерак |
дальше | узагъыракъ | ераграк |
данный | берилген | бирелгә н, бу |
дверь | эшик | ишек* |
двигаться | барыргъ а, къымылдаргъа | бар-ырга*, хәрәкәт ит-әргә* |
движение | къымылдау | хәрәкәт |
двор | арба з, эшик аллы | ишек алды* |
дворец | къала | сарай* |
девочка | къыз | кыз (бал а) * |
дед | къарт ат а, баб а, агка | бабай* |
дежурить | сакълаул (къарау л) болургъа | дежур тор-ырга* |
дежурный | сакълауу л, гёзетчи | дежур торуч ы, кизү |
действие | и ш, джара у, этимлери | хәрәкәт |
действительный | джюрюге н, керти | чы н, хокукый |
действовать | этерг е, ишлерг е, бардырыргъа | эш ит-әргә |
делать | ишлерге | эшлә-ргә |
деление | бёлю у, бёлюнюу | бүлү |
дело | иш | эш |
деньги | ачха | акча* |
деревня | эл | авыл* |
дерево | тере к, | агач* |
держать | тутаргъа | тот-арга* |
деталь | кере к, деталь | аерым яклары |
дети | балал а, сабийле | балалар* |
детство | сабийлик | балачак* |
дисциплина | низа м, джорукъ | тәрти п, фән |
длина | узунлукъ | озынлык*, буй* |
длинный | узун | озын* |
дневник | дефте р, кюнлюк дефтер | көндәлек |
днем | кюндюз | көндез* |
дно | тю б, тюбю | төп* |
I до | чакъл ы, дери | ....-г а,...-га кадә р,...-га чаклы |
добавить | къошаргъа | өстә-ргә |
добиться | джетерг е, табаргъа | иреш-ергә* |
добрый | иг и, ашх ы, чомар т, халал | яхшы*, игелекле* |
доверие | ышаныу | ышану*, ышаныч* |
долго | кё б, узун/узакъгъа дери | озак* |
дом | юй | йорт*, өй* |
доска | къанга | такта* |
дочь | къыз | кыз* |
древний | бурунгу | борынгы* |
дробь | чечм е, (в мат.-дроб ь) | вакланма |
дрова | отун | утын* |
друг | нёге р, шох | дус* |
дружба | шохлук ъ, тенглик | дуслык* |
думать | сагъышланыргъа | уйла-рга* |
дурак | тели | юлә р, тиле* |
дуть | урургъ а, юрюрг е, кёбдюрюрг е, | ис-әргә |
душа | джан | җан*, рух |
дым | тютюн | төтен* |
дышать | солургъа | сулыш* ал-ырга* |
дядя | атакъарна ш, анакъарнаш | абый |
З |
за I | (где?)артынд а, къатынд а, тышынд а, юсюнде: (куда? без аффикса "н"= артын а, къатына ит д), (д о) къалыб | артына |
за II | (на расстояни и) узакълыкъд а, артында н, ызындан итд | артында |
заболеть | аурургъа | авыр-ырга |
забор | буру у, (каменный ~)хуна | койма |
забота | къайгъыры у, джан аурутуу | кайгырту |
заботливый | къайгъырыуч у, кереклисине къараучу | кайгыртучан |
забрать | алыргъа | ал-ырга |
забыть | унутургъа | оныт-ырга |
завести | алыб кетерг е, алыргъ а, къураргъа | алып кер-ергә |
завидовать | сукъланыргъ а, зарланыргъа | көнләш-ергә |
зависеть | 1.бойсунургъа 2.къолда/кёре болургъа | бәйле бул-ырга |
завоевать | къазауат этиб/джаулаб/сермешиб алыргъ а, кючлерге | яулап (сугышы п) ал-ырга |
завтра | тамбл а, эртден бла | иртәгә |
завтрак | эртден аш | иртәнге аш |
завтрашний | тамблагъы | иртәгәге |
заглядывать | (смотрет ь) къараргъ а, къараб къояргъа (зайт и) кире/къайта кетерге | караштыр-ырга |
заговорить | сёлешиб башларгъ а, итд | сөйли башла-рга |
загонять | 1.къууб/сюрюб кетерге/кийрирг е, 2, (вбит ь) уруб кийириг е, 3.(продат ь) сатыб джиберирге 4.(замучит ь) онгсуз этерг е, арытыргъа | куып керт-ергә |
загораться | кюнде кюйерге | яна башла-рга |
задание | и ш, джумуш | бирем |
задать | 1.берирг е, 2. салыргъа | бир-ергә |
задача | бор ч, мурат | мәсьәл ә, бурыч |
задний | арт ы, артындагъ ы, озгъа н, | артк ы, узган |
задуматься | ойларгъ а, сагъышланыргъа | уйлан-ырга |
задумчиво | ойлашы б, сагъышланыб | уйланы п, уйчан |
зажечь | 1.къабызыргъ а, джандырыргъ а, къабындырыргъ а, 2.(воодушевит ь) учундурургъ а, къызындырыргъа | кабыз-ырга |
зайти | кирирге | кер-ергә |
зайчик | къоянчык ъ, къоянккъа й, къоянкай | куянка й, куянчык |
заканчивать | битдирирг е, бошаргъа | бетер-ергә |
заключение | 1.(тюрьм а) тутмак ъ, тюрмеге тюшюу 2.(выво д) ойу м, о й, айтханы 3.(догово р) бегити у, эти у, салыу | йомга к, ябу |
закон | джорук ъ, адет | зако н, канун |
законный | адет (л и), джорукъ(л у) | законлы |
закончиться | бошалыргъ а, тамамланыргъ а, битерге | тәмамлан-ырга |
закончить | битдирирг е, бошаргъ а, аягъына чыгъаргъа | бетер-ергә |
закричать | къычырыб джиберирг е, къычырыргъ а, хахай этерге | кычкырып җибәр-ергә |
закрытый | джабыкъ | ябык |
закрыть | джабаргъа | яб-арга |
закурить | тютюн ичерг е, тютюн тарта башларгъа | тарта башла-рга |
заменить | ауушдурургъ а, алмашдырыргъа | алмаштыр-ырга |
заместитель | орунбаса р, заместитель | урынбасар |
заметный | кёрюнгеб тургъа н, танылгъа н, кёрюнген | күренеп тора торган |
замечательный | алама т, тамаш а, сейи р, гюзел ь, бек иги | гүзәл |
замечат ь, заметить | эслерг е, кёрюб къояргъа/алыргъ а, сезерге | күреп ал-ырг а, игътибар ит-әргә |
замолчать | тынгылыргъ а, тохтаргъ а, шум болургъа | тын-арга |
занавес | джабыу | пәрдә |
занимать | 1.(деньг и) борчха алыргъ а, 2.(завоеват ь) кючлерге 3.(пос т) тутаргъа 4.(развлеч ь) джубатыргъ а, сёз нёгер болуршгъа | бурычка ал-ырга |
заниматься | ишлерг е, кюреширг е, окъургъа | шөгыльлән-ергә |
занятие | дерс | дәрес |
занятый | 1.бош тюйю л, бошамагъан 2.алынга н, кючленген | буш түгел |
западный | кюнбаты ш, кюнбаты | көнбатыш(таг ы) |
запах | ийис | ис |
запеть | джырларгъ а, джырлаб башларгъа | җырлый башла-рга |
записать | джазаргъ а, джазыб алыргъа | язып ал-ырга |
записка | джазм а, джазы у, записк а, къагъытчыкъ | язу |
запомнить | эсде къалдырыргъа/тутаргъа | истә калдыр-ырга |
заранее | алда н, алгъ а, эртдеде н, эртде | алдан |
заседание | олтуру м, олтуру ш, олтуруу | утырыш |
заслуженный | 1.тыйыншл ы, керт и, тюз 2, этгенине кёре | атказанган |
засмеяться | кюлюрг е, кюлюб джиберирге | көлеп җибәр-ергә |
заставить | 1.этдирирг е, къысаргъ а, къоймазгъа 2, (что-т о) тизерг е, толтурургъа | мәҗбур ит-әргә |
застать | тутаргъ а, табаргъ а, юсюне барыргъа | туры китер-ергә |
затем | андан сора | аннан соң |
зато | амм а, алай болса да | аның каравы |
затылок | джелке ( баш арт ы) | баш арты |
захватить | 1.алыргъ а,,сермеб/сыйырыб тутаргъ а, 2. (с собо й) биргенге алыргъа 3.хорларгъ а, кючлерге 4. джетерге | ал-ырга |
зачем | не ючюн | ни өче н, ник |
зачитаться | унутуб/учунуб/эси кетиб окъургъа | онытылып укы-рга |
защита | 1.джакъла у, сакъла у, къоруу 2. джак ъ, джакълауч у, къорууч у, 3, ёкюл | якла у, саклау |
защитить | 1.сакъларгъ а, джакъларгъа 2. ёкюл болургъа | сакла-рг а, якла-рга |
заявить | билдириг е, айтыргъ а, хапар берирге | белдер-ергә |
заявление | 1.билдири у, айтыу 2. тилек къагъыт | гариз а, белдерү |
звание | чы н, звание | исем |
звать | чакъырыргъа | чакыр-ырга; атарга |
звезда | джулдуз | йолдыз |
звездочка | джулдузчукъ | йолдызчык |
звено | 1.(в цеп и) чы к, 2. (групп а) звено | боҗра |
зверь | 1. (хищни к) джыртхыч 2. (животны е) джаныуа р, кийик | ерткыч |
звонить | телефонлашыргъ а, зынгырдатыргъа | шалтырат-ырга |
звонок | къонгурау | звоно к, кыңгырау |
звук | таууш | аваз |
звучать | таууш этерге | яңгыра-рга |
здание | мекя м, юй | бин а, йорт |
здесь | мунду/бунд а, мында/бынд а, былайда | монда |
здорово | бек иг и, аламат | бик нык |
здоровый | са у, саламат | са у, сәламәт |
здоровье | саулукъ | саулы к, сәламәтлек |
здравствовать | эсен болургъ а, сау-саламат болургъа | исән бул-ырга |
зеленый | джашил | яшел |
земля | джер | җир |
земной | 1.дже р, 2.(почв а) топуракъ | җир |
зеркало | кюзгю | көзге |
зерно | 1, бюртюк 2, ашлыкъ | бөрте к, ашлык |
зима | къыш | кыш |
зимний | къышхы | кышкы |
зимой | къышд а, къыш кюнде | кышы н, кыш көне |
злой | огъурсу з, аман/джама н, бек оса л, ( о собак е) къайыр | усал |
знак | белги | билге |
знакомиться | танышыргъа | таныш-ырга |
знакомый | таныш | таныш |
знаменитый | белгил и, айтхылы | атаклы |
знамя | байракъ | байрак |
знание | билим | белем |
золото | алтын | алтын |
золотой | алтын | алтын |
зритель | къарауч у, | тамашачы |
зря | бо ш, алай бошун а, керексиз | юкка (гын а) |
зуб | тиш | теш |
И |
и | 1.э м, 2. д а, 3. бла | һә м, белән |
ибо | нек десен г, ол себебли | чөнки |
игра | ойун | уен |
играть | ойнаргъа | уйна-рга |
игрушка | ойунчакъ | уенчык |
идти | барыргъа | бар-ырга |
избрать | сайларгъа | сайла-рга |
известно | 1.билгил и, керти 2, белгилид и, кертиди | билгеле |
известный | белгил и, таныш, айтхылы | таны ш, билгеле |
извинить | кечерг е, | гафу ит-әргә |
издали | узакъда н, арлакъда н, арыракъдан | ерактан |
из-за | 1, артындан 2, амалты н, сылтауу/себеби бла | артыннан |
изменить | тюрлендирирг е, ёзгертирге | үзгәрт-ергә |
измениться | ёзгерирг е, тюрленирге | үзгәр-ергә |
из-под | т1.юбюнде н, тюб джанындан 2. (чего-т о) бошагъан | астыннан |
изучать | юренирге | өйрән-ергә |
или | неда | яки |
иметь | ие болургъ а, бар болургъ а, болургъа | ия бул-ырга |
иметься | бар болургъ а, болургъа | бул-ырга |
имя | ат | исем |
иначе | башхача | башкача |
инициатива | башлангы ч, башламчылык ъ, учунуу | инициатив а, башлангыч |
иногда | сан бир заманд а, бир бирде | кайчакт а, кайвакыт |
иной | башх а, ёзге | бүтә н, башка |
иностранный | тыш къраллы | чит (и л) |
инструмент | кере к, иш кере к, инструмент | корал |
интерес | къызыгъы у, къызыкъсыны у, интерес | кызыксыну |
интересно | къызыкъл ы, интересл и, | кызыклы |
интересный | сейи р, алама т, къызыкъл ы, (красивы й) сюйюмлю | кызыклы |
искать | излерге | эзлә-ргә |
искусственный | джасалгъа н, джасалма | ясалма |
искусство | 1.искусство 2.( умени е) усталык ъ, чемерлик | сәнгать |
использовать | файдаланыргъ а, хайырланыргъа | файдалан-ырга |
испугаться | къоркъаргъа | курк-ырга |
испытание | сына у, сына м, | сынау |
исторический | тарих | тарихи |
история | 1.тари х, история 2.(проишестви е) и ш, ойун | тарих |
источник | 1, къара су у, чыкъгъан джер 2.чыкъгъан джер/суу | чишм ә, чыганак |
исходный | башлангы ч, тебреген | башлангыч |
исцарапать | тырнаргъа | тырнап бетер-ергә |
исчезнуть | думп/тас болургъа | бет-әрг ә, юкка чыг-арга |
итог | 1.(сумм а) бютеу сан ы, итогу 2.(выво д) ахыры | йомгак |
ишь | къарач ы, кёремис е, эшитемисе | кара |
К |
к | ..гъ а,..ге | ...-га |
каждый | хар ки м, хар бири | һәр |
казаться | кёрюнюрге | күрен-ергә |
как | калла й, нелляй | ничек |
как-нибудь | къалай болса да | ничек булса да |
каков | нечикд и, къаллайды | ниче к, нинди |
какой | къалла й, нелляй | нинди |
какой-либо | къаллай/нелляй болсада | нинди дә булса |
как-то | къачан эсед а, не эседа | ничектер |
каменный | таш | таш |
камень | таш | таш |
капитальный | деменгил и, ёмюрге | капитал ь, нигезле |
капля | тамчы | тамчы |
карман | хурджун | кесә |
карта | карта | карта |
картина | сурат | рәсе м, картина |
касаться | тиерг е, | ти-ергә |
качество | агъа ч, агъачы | сыйфат |
квадратный | квадрат | квадрат |
квартира | фатар/патар | кварти р, фатир |
кивать | баш силкерг е, кёз-къашбла кёргюзюрге | и-ярг ә, селке-ргә |
кивнуть | силкиб къояргъа | селкеп куя-рга |
кинуться | атылыргъа | ташлан-ырга |
класс | 1.класс | клас с, сыйныф |
классный | класс | клас с, сыйныф |
класть | салыргъа | сал-ырга |
клетка | ору н, у я, четен | читлек шакмак күзәнәк |
ключ | ачхыч | ачкыч |
книга | китаб | китап |
книжный | китаб | китап |
когда-либо | къачан болсада | кайчан да булса |
кого | кимни | кемне |
кое-где | къайда болсада | кайбер җирдә |
кое-как | кючден бутда н, къалай болса да | көчкә-көчкә |
кое-кто | бир къауу м, биреулен | кайберәүләр |
кое-куда | бир джерг е, ары-бер и, бир-эки джерге | каяды р, бер җиргә |
кое-что | бир талай за т, талай зат | ниде р, нәрсәдер |
кожа | тери | тире |
колено | тобук | тез |
колесо | чарх | көпчә к, тәгәрмәч |
количество | сан | сан |
комната | бёлм е, отоу | бүлмә |
конец | ахы р, ахыр ы, арты | оч бетте |
конечно | игитд а, айхайд а, керти | шиксе з, әлбәттә |
контрольный | контроль | контроль |
крик | тауу ш, къычырыкъ | тавыш |
кровать | орундук ъ, орун | карават |
круглый | тёгерек | түгәрәк |
крыльцо | арбаз | болды р, ишек төбе |
крыша | башы | түбә |
кстати | 1.кысхас ы, айтыргъ а, 2.орнунда | урынлы |
кто-либо | ким болсад а, ким да болса | кем дә булса |
кто-то | ким эседа | кемдер |
куда-то | къайры эседа | кая да булс а, каядыр |
культура | культура | мәдәният |
купить | сатыб алыргъа | сатып ал-ырга |
куртка | куртк а, габрай | куртка |
кусок | кесек | кисәк |
куст | кёке н, | куак |
кухня | аш бёлм е, кухня | аш бүлмәс е, кухня |
Л |
ладно | ашх ы, джарашы б, хайыр | яры й, яхш ы, ярыйсы |
ладонь | аяз | уч төбе |
лапа | аяк ъ, | тәп и, аяк |
ласково | эрк е, иле ш, | ачы к, назла п, иркәләп |
левый | сол | сул |
легкий | дженги л, тынч | җиңел |
легко | дженгил | җиңел |
легче | дженгилре к, тынчыракъ | җиңелрәк |
лед | буз | боз |
ледяной | бузлу | боз |
лежать | джатаргъ а, джатыб тутургъа | ят-арг а, ятып тор-ырга |
лезть | минерг е, ёрлерге | мен-әрг ә, үрмәләп мен-әргә |
лента | тасма | тасма |
лес | чеге т, орман/урман | урман |
лесной | чеге т, орма н, агъач | урман |
лет | джыл | яш ь, ел |
лететь | учаргъа | очып бар-ырга |
лето | джай | җәй |
летом | джайда | җәй көн е, җәен |
летчик | лётчи к, учуучу | очучы |
лечь | джатаргъа | ят-арга |
ли | ..м ы,..ме | ...-м ы,...-мы икә н,...-м е,...-ме икән |
либо | н е, неда | я, як и, яисә |
линия | сы з, ыз | сызы к, юнәлеш |
лист | 1.(бумаг а) къагъыт 2.(растени е) чапракъ | яфрак табак |
листок | 1.къагъытчыкъ 2.чапркакъчыкъ | яфра к, бер бит кәгазь |
литература | литератур а, адабият | әдәбият |
литературный | адабия т, литература | әдәб и, әдәбият |
лицо I | бет | бит |
лицо II | адам | кеше |
лицо III | зат | зат |
лично | кесим (ёзюм- редк о) | үзе (үзе м, үзе ң) |
личный | энч и, кеси | шәхс и, ү з, зат |
лишний | артыкъ | артык |
лишь | къур у, сынга р, джангыз | бар ы, ти к,... гын а,.., генә |
лоб | мангылай | маңгай |
ловить | тутаргъа | тот-арг а, аула-рга |
лодка | къайыкъ | көйм ә, каек |
ложиться | джатаргъа | ят-арга |
локоть | чына | терсәк |
лопата | кюре к, къазма | көрәк |
лошадь | ат | а т, елкы |
луна | ай | ай |
луч | тайак ъ, нюр | нур |
лучше | игире к, ашхыракъ | яхшыра к, әйбәтрәк |
лучший | иг и, ашхы | яхшырак |
любимый | сюйге н, джаратхан | яратка н, сөйгә н, сөекле |
любить | сюйерге | ярат-ырг а, сөя-ргә |
любоваться | джаратыб/сукъланыб къараргъа | соклан-ырга |
любовь | сюймеклик | мәхәббә т, гыйшык |
любой | ким д а, къайсы да | теләсә нинди |
любопытство | къызыгъы у, талпыны у, | кызыксынучанлык |
люди | адамла | кешелә р, халык |
М |
магазин | тюкен | кибет |
маленький | гитч е, кичичик | кечкенә |
мало | аз | а з, әз |
малыш | бал а, гитче сабий | кечкенә бал а, сабый |
мальчик | джашчык ъ, уланчыкъ | мала й, ир бала |
мама | ан а, ання | әни |
масло | джа у, май | май |
массаI | масса | масса |
масса II | 1.бек кё б, 2.ауурлукъ | бик күп |
мастер I | мастер | мастер |
мастер II | уста | маһи р, оста |
мастерство | усталыкъ | һөнә р, осталык |
материальный | материал | матд и, материаль |
мать | ана | ан а, әни |
махнуть | къояргъа | болгап куя-рг а, селкер-ергә |
медленно | акъырын | әкре н, акрын |
медленный | акъырын | акры н, салмак |
между | арад а, ортада | арасынд а, арасыннан |
междугородний | шахарара | шәһәрара |
международный | халкъара | халыкара |
мелкий | уакъ | ва к, кечкенә; сай |
мелочь | уак ъ, уакъ ачха | ва к, вак акча |
мелькнуть | кёрюнюрг е, кёрюнюб кетерге | күренеп кит-әргә |
менее | кемире к, азракъ | кимрә к, азрак |
меньше | гитчере к, кичирек.азракъ | кечерә к, азрак |
меняться | ауушунургъ а, алмашыргъа | алмаш-ырг а, алмашын-ырга |
мертвый | ёлген | үл е, үле к, мәет |
местность | ору н, джер | уры н, җир |
местный | джергили | җирл е, урындагы |
место | ору н, джер | уры н, җи р, төш |
месяц | ай | ай |
металлический | темир | металл |
метод | ама л, себе б, джол | мето д, ысу л, алы м, юл |
методический | метод бл а, амалбла | методик |
механический | механика | механик а, механик |
мечта | уму т, талпыу | хыя л, уй |
мечтать | умутланыргъ а, талпыргъа | хыяллан-ырг а, уйлан-ырга |
мешать | армау болургъ а, армауланыргъа | уңайсызла-рга |
мешок | машо к, къапчык ъ, тулукъ | капчык |
миг | кёз джмуб ачхынчы | мизге л, бик кыска вакыт |
милый | наны м, сюйгеним | сөйкемле иркәм |
министерство | министрлык ъ, министерство | министрлык |
мир | дуни я, гъама л, рахатлыкъ/тынчлыкъ | тынычлык дөнья |
мирный | рахатлы/рахат | тыны ч, дусларча |
мировой | дуни я, джерджюзю | дөньякүләм |
младший | гитч е, джаш | кеч е, яшь |
мнение | о й, ой у, фикир | у й, фикер |
многие | кёбюс ю, кёбле | күп(лә р) |
много | кёб | күп |
многое | кёбюсю | күп нәрсә |
многочисленный | бек кё б, сансы з, саны кёб | күп санлы |
множество | саны уллу | бик күп |
могучий | кючл ю, къарыулу | көчл е, куәтле |
можно | болу р, огъай джокъду | мөмки н, яры й, була |
мой | меники | минем |
мокрый | джибиген | юе ш, дымл ы, җепшек |
молодежный | джаш тёлю | яшьләр |
молодежь | джаш тёлю/адамла | яшьләр |
молодец | джигит | егет |
молодой | джаш | яш ь, үсмер |
молодость | джашлыкъ | яшьлек |
молоко | сют | сөт |
молоток | чёгюч | чүкеч |
молчание | тынгыла у, сёлешмеу | тынлык |
молчать | тынгыларгъа | дәшмә-ск ә, сөйләшмә-скә |
момент | момен т, кёзюу | момен т, вакыт |
море | тенгиз | диңгез |
мороз | сууук ъ, суукълукъ | суы к, салкын |
морской | тенгиз | диңге з, диңгездә |
моряк | тенгизч и, кемечи | моря к, диңгезче |
московский | москвалы | Мәскәү |
мост | кёпюр | күпер |
мочь | 1.эталыргъ а, болургъ а, къолдан келирге 2.кю ч, къарыу (аяма й) | 1...ал-ырга2...мөмки н, бар |
мощность | кю ч, къарыу | куә т, кө ч, егәрлек |
мощный | кючл ю, | куәтл е, егәрле |
муж | э р, эркиши | и р, ир кеше |
мужество | эрли к, батырлыкъ | ирле к, батырлык |
мужской | эр | ир-а т, ирләр |
муравей | кумурусх а, джюджю | кырмыска |
мчаться | джетерг е, чабаргъа | җилдер-ерг ә, җил-ерг ә, чаб-арга |
мыслить | фикир/сагъыш этерг е, ойларгъа | фикер йөрт-ерг ә, уйла-рга |
мысль | фики р, ой | фике р, уй |
мыть | джууапргъа | ю-арга |
мягкий | джумушакъ | йомша к, нечкә |
мясо | эт | ит |
мяч | тоб | туп |
О |
о | (предло г) -..гъ а, туурад а, къатынд а, юсюнде н, хакъындан | ...-га турынд а, хакынд а, турыд а, хакта |
об а, обе | эк и, экиси д а, экею да | ик е, икесе дә |
обед | ашарык ъ, сыйла у, кюнорта а ш, тюш азыкъ/а ш, тюшлюк | төшке а ш, төш |
обедать | (кюнорт а) ашаргъ а, | төшке аш аша-рга |
обернуться | бурулургъ а, терк къайтыргъа | борыл-ырга төс ал-ырга |
обеспечить | баджарыргъ а, толтурургъ а, | тәэмин ит-әргә |
обещание | сёз бериу | вәгьд ә, сүз |
обещать | сёз берирге | вәгьдә ит-әргә |
обида | кёлкъалды | хәтер калу |
обидеться | ёпкелерг е, кёлкъалды болургъа | үпкәлә-рг ә, хәтер кал-ырга |
обидно | джанга/кёлге тиерч а, басынчакъланырча | күңелгә авыр |
обидный | гурушхал ы, кёлкъалдылы | хәтер калдырырлык |
облако | булут | болыт |
область | 1.область 2.(сфер а) къат ы, джа н, санагъат | өлкә тармак; тирә |
облик | сыфа т, чыра й, тюрсю н, джап ы, кёрюмдюк | йө з, чырай |
обнаружить | кёрюрг е, эслерг е, табаргъа | күрсәт-ерг ә, белдер-ерг ә, таб-арга |
обнять | къучакъларгъа | кочакла-рга |
обойти | ётерг е, айланыб чыгъаргъ а, озаргъа | үт-әргә |
оборудование | оборудовани е, керек зат | җиһаз |
обрадоваться | къууаныргъа | шатлан-ырг а, сөен-ергә |
образ | сыфа т, сурат | сурә т, обра з, тәртип |
образование | 1.(обучени е) били м, билим алы у, окъуу 2.(действи е) къура у, къуралыу | мәгърифә т, мәгари ф, белем алу |
образованный | 1, билимл и, окъуулу 2, къураул у, къуралыулу | мәгърифәтл е, белемле |
обратиться | 1.айланыргъ а, бурулургъа 2.сёлеширге | мөрәҗәгать ит-әрг ә, әйлән-ергә |
обратно | ызын а, къайтары б, артха | кир е, киресенчә |
обращат ь, обратить | айландырыргъ а, бурургъа | юнәлдер-ерг ә, керт-ергә |
обращаться | айланыргъа | куллан-ырга |
обстановка | болу м, хал | җиһаз хәл |
обсуждать | сюзерг е, тинтирг е, фикир алышыргъа | фикер алыш-ырга |
общежитие | общежити е, | тулай торак |
общественный | джамагъат | иҗтимагый |
общество | джамагъат | җәмгыять |
общий | 1.ортак ъ, 2.битеу, бар ы, бютюн | гомум и, урта к, бөтен |
объявить | билдирирг е, айтыргъ а, | белдер-ерг ә, әйт-ергә |
объяснить | ангылатыргъа | аңлат-ырга |
обыкновенный | 1.бирч а, болуучусуч а, адетдеча 2.сансы з, бош | гадәттәг е, гади |
обычно | адетич а, кёбюсюн е, хаман д а, къуру да | гадәттә |
обычный | 1.адетдеч а, бола/тюбей тургъа н, 2.сансы з, бо ш, къалгъанлача бир | гадәттәге |
обязанность | бор ч, джуму ш, иш | буры ч, хезмәт |
обязанный | борчл у, джумушлу | тие ш, бурычлы |
обязательно | сёзсю з, ажымсы з, ишекси з, амалсыз | һичшиксе з, әлбәттә |
обязательство | бор ч, сёз бериу | буры ч, йөкләмә |
оглянуться | бурулуб къараргъа | борылып кара-рга |
огонек | отчукъ | ут (яктыс ы) |
огонь | от | у т, якты |
огород | бачха | яшелчә бакчасы |
огромный | бек улл у, мазаллы | бик зур |
одеваться | кийинирге | киен-ергә |
одежда | кийим | кием |
одетый | кийинген | киеме бар (кеш е), киенгән |
одеть | кийиндирирге | киендер-ергә |
одеяло | джуургъан | юрган |
один | би р, джангыз | бе р, ялгыз |
однажды | бирд е, бир заманд а, бир кере/джолда | бервакыт |
однако | алай а, болса д а, ёнг е, амма | шулай д а, ләкин |
одновременно | бирг е, бир заманда | бер үк вакытта |
ожидание | сакълау | көт ү, өмет |
ожидать | сакъларгъа | көт-әргә |
озеро | кёл | күл |
оказываться | болургъ а, табылыргъ а, болуб чыгъаргъа | табыл-ырг а, булып тор-ырга |
окно | терезе | тәрәзә |
около | къатынд а, джанынд а, тийресинде/тёресинде | янынд а, тирәсендә |
окончание | арт ы, ахыр ы, бошалгъаны | бет ү, ахыр |
окончить | битдириг е, бошаргъа | бетер-ерг ә, очла-рга |
окошко | терезечик | кечкенә тәрәзә |
окружающий | | чолгап алган |
о н, он а, оно | ол | ул |
они | ала | алар |
опасность | къоркъу у, къоркъунуч | куркыныч |
определенный | белгил и, ачыкъ | билгел е, ачык |
определить | белгилерг е, ачыкъларгъа | билгелә-ргә |
опускаться | тюшерг е, энерг е, олтурургъа | төш-әрг ә, утыр-ырг а, иң-әргә |
опустить | тюшюрюг е, салыргъ а, иерге | төшер-ерг ә, и-ярг ә, сал-ырга |
опыт | 1.сына м, 2.(проб а) биринчи этиу | тәҗрибә |
опытный | сынамл ы, сыныкъ | тәҗрибәле |
опять | дагъыд а, энтда | тагын |
организация | организаци я, къурау | оешма |
организованный | къураул у, этилген | тәртипл е, оешкан |
организовать | къураргъ а, | оештыр-ырг а, тупла-рга |
оружие | сауу т, сауут-саба | корал |
освободить | азатларгъ а, бош этерг е, чыгъарыргъа | азат ит-әрг ә, чыгар-ырга |
осенний | къачх ы, | көзге |
осень | къач, кюз арт ы, къыркъар | көз |
осенью | къачд а, кюз артында | көзе н, көз көне |
осмотреть | къараб чыгъаргъа | күздән кичер-ергә |
основа | мурдо р, тама л, | ниге з, буйлык |
основной | ба ш, мурдорл у, | тө п, төп нәрсә |
особенно | 1.артыксыз д а, 2, айырылыб | бигрәк тә |
особенный | айырм а, энчи халд а, башха тюрлю | үзенчәлекле |
особый | 1.башха тюрл ю, башх а, 2.айрыб этилген | аерым |
оставаться | къалыргъа | кал-ырга |
оставлят ь, оставить | къояргъ а, къалдырыргъа | калдыр-ырг а, ташла-рга |
остальной | къалгъа н, башха | калган ы, башкалар |
остановить | тохтатыргъа | туктат-ырга |
остановиться | тохтаргъа | тукта-рг а, туктал-ырга |
остановка | 1.тохта у, тыйылыу 2.тохтаучу джер | тукталыш |
остаться | къалыргъа | кал-ырга |
осторожно | сакъ | саклык белә н, сак |
остров | айрымкъан/айрыкъам | утрау |
острый | джити | үткен |
от | ......-дан...-нан;...-ы;...-да | ...-дан...-нан;...-ы;...-да |
отвернуться | бурулуб чыгъаргъ а, бурулургъ а, | борылып чыг-арг а, борыл-ырг а, читкә кит-әргә |
ответ | джууаб/джауаб | җавап |
ответить | джууаб/джауаб берирге | җавап бир-ергә |
ответственность | джууаблылыкъ | җаваплылык |
ответственный | джууаблы | җаваплы |
отдават ь, отдать | къайтарыргъ а, берирге | кайтар-ырг а, бир-ергә |
отдел | бёлек | бүлек |
отделение | бёле к, бёлм е, бёлюм | бүл ү, бүлек |
отдельный | айр ы, башха | аеры м, кайбер |
отдохнуть | солургъа | ял ит-әргә |
отдых | солуу | ял |
отдыхать | солургъа | ял ит-әргә |
отец | ата | әти |
отечественный | атаджуртлу | ватан |
отказыватьс я, отказаться | унамазгъ а, | баш тарт-ырга |
открыватьс я, открыться | ачылыргъ а, башланыргъа | ачыл-ырг а, башлан-ырга |
открытие | ачылы у, ачылы ш, башлам/башланыу | ачы ш, ачылыш |
открытый | ачыкъ | ачык эчкерсез |
открыт ь, ОТКРЫВАТЬ | ачаргъ а, | ач-арга җибәр-ергә |
откуда | къайдан | кайдан |
откуда-то | къайдан эседа | кайдандыр |
отличаться | айырыргъ а, айырылыргъа | аерыл-ырга |
отлично | айырм а, бек иги/ашхы | бик яхшы |
отличный | айырм а, бек ашхы | бик яхшы |
отметит ь, отмечать | белгилерге | билгелә-рг ә, язып куя-рга |
отнестись | къараргъа | кара-рга |
относиться | къараргъа | кер-ерг ә, кара-рга |
отношение | къара у, эс бёлю у, | мөнәсәбә т, бәйләнеш |
отозваться | джууаб къайтарыргъа | җавап кайтар-ырг а, бәялә-ргә |
отойти | кетерг е, чыгъаргъа | кит-әрг ә, чиген-ерг ә, читләш-ергә |
отправиться | кетерге | кит-әрг ә, олаг-ырга |
отпуск | отпус к, (солу у, бошла у, ийи у, джибери у) | отпус к, җибәрү |
отпустить | джиберирг е, ийерге | җибәр-ерг ә, бушат-ырга |
отряд | отря д, бёлек | отря д, төркем |
отстат ь, отстават ь | артда къалыргъа | артта кал-ырга; куб-арга |
отсюда | бундан/мунда н, бындан/мындан | монна н, шуннан |
оттуда | андан | анна н, тегеннән |
отходить | кетерг е, чыгъаргъа | кит-әрг ә, чиген-ерг ә, читләш-ергә |
отчего | не к, не ючюн | ниг ә, ник |
охотник | уучу | аучы |
охотно | талпы б, сюйю б, бек тилеб | бик теләп |
очевидно | сёзсю з, ешта | күрәсең |
очень | бек | бик |
очередной | кёзюулю | чираттаг ы, якындагы |
очередь | кёзю у, тизгин | чират |
очи | кёзле | күзләр |
очки | кёзлюк | күзлек |
ошибиться | джангылыргъа | ялгыш-ырга |
ошибка | джангылыч | ялгы ш, хата |
оштрафовать | тазир салыргъа | штраф сал-ырга |
ощупью | тюртюле-тюртюл е, тийиб | капшана-капшана |
ощутит ь, ОЩУЩАТЬ | сезерге | сиз-әрг ә, тоя-рга |
ощущение | 1.сезим 2. кёрюу | тойгы |
П |
падать | джыгъылыргъ а, ауаргъа | егыл-ырга; яв-арга; капла-рга |
палатка | шатыр | чаты р, палатка |
палец | бармакъ | бармак |
палка | таякъ | таяк |
памятник | эсгертме | һәйкә л, истәлек |
память | э с, | хәте р, истәлек |
папа | атт я, ата м, ата | әт и, ата |
пара | эке у, пара | бер па р, и ш, ике |
парень | джаш | егет |
пассажир | джолда ш, пассажир | юлч ы, пассажир |
пауза | пауза | пауз а, тыныш |
пахнуть | ийис этерге | аңк-ырг а, ис килеп тор-ырга |
перевести | кёчюрерге | күчер-ерг ә, чыгар-ырга |
передат ь, передавать | берирге | бир-ерг ә, тапшыр-ырга әйт-ергә йоктыр-ырга |
передача | бери у, табдырыу | бир ү, тапшыру |
передовой | алдагъ ы, алчы | алг ы, алдынгы |
пережить | джашаргъа | баштан кичер-ергә |
перейти | ётерг е, кёчерге | чыг-арг а, күч-әрг ә, әверел-ергә |
перемена | солуу | үзгәреш тәнәфес |
перерыв | солуу | өзекле к, тәнәфес |
перестать | тохтаргъа | тукта-рга |
переходить | ётерг е, кёчерге | чыг-арг а, күч-әрг ә, әйлән-ергә |
период | зама н, кёзю у, период | чо р, вакы т, период |
перо | къалам | кауры й, йон; каләм |
песок | къум | ком |
петь | джырларгъа | җырла-рг а, сайра-рга |
печальный | мыдах | кайгыл ы, хәсрәтле |
печка | пешчик | мич |
печь | пе ш, печ | мич |
пешком | джаяу | җәяү |
писатель | джазыучу | язуч ы, әдип |
писать | джазаргъа | яз-арга рәсем яса-рга |
письмо | письмо | ха т, язу |
пить | ичерге | эч-әргә |
плавать | джюзерге | йөз-әргә |
плакать | джыларгъа | ела-рга |
пламя | от | ялкын |
платить | тёлерге | түлә-ргә |
платок | джаулукъ | яулык |
платье | чепкен | күлмәк |
плечо | имбаш | иңбаш |
плита | пе ш, пе ч, плита | плитә |
плод | 1.кёгет 2.(результа т) хайы р, джумуш | җимеш |
плотный | тык ъ, къалы н, бёкем | тыгы з, еш |
плохо/плохой | аман | нача р, яман |
площадка | майданчыкъ | мәйданчык |
площадь | майдан | мәйдан |
плыть | джюзерге | йөз-әргә |
победа | хорла м, дженгиу | җиңү |
победитель | хорлауч у, дженгиучю | җиңүче |
победить | хорларгъ а, дженгерге | җиңеп чыг-арга |
побежать | чабаргъ а, къачаргъа | йөгерә башла-рг а, кач-арга |
поближе | джууукъ | якынрак |
побывать | болургъ а, барыб къайтыргъа | барып кайт-ырг а, бул-ырга |
поведение | къылык ъ, хал и, аде т, | тәрти п, холык |
поверить | ийнаныргъ а, ышаныргъа | ышан-ырга |
повернуть | бурургъа | бор-ырга |
повернуться | бурулургъа | борыл-ырга |
поверхность | ю с, башы | ө с, йө з, өслек |
повесить | тагъаргъ а, асаргъа | эл-әрг ә, асып үтер-ергә |
повести | алыб барыргъа | алып бар-ырга |
повод | сылта у, чурум | сылтау |
поворот | буру ш, айлан ч, джингирик | әйләне ш, борылыш |
повторит ь, повторять | къайтарыргъа | кабатла-рга |
повышение | ёсю у, кётюрюу | күтәр ү, зураю |
погибнуть | ёлюрг е, джоюлургъ а, тюб ьолургъа | үл-әрг ә, һәлак бул-ырга |
поглядеть | къараргъа | кара-рга |
поглядывать | къараб турургъ а, кёз-къулакъ болургъа | караштыргала-рга |
поговорить | сёлеширге | сөйләш-ергә |
погода | хау а, хауа болу м, хауа туруш | һава торышы |
погодить | сакъларгъа | көт-әргә |
подальше | аргъарак ъ, арыракъ | арырак |
подарить | саугъа этерге | бүләк ит-әргә |
подарок | саугъа | бүләк |
подать | берирге | бир-ерг ә, китер-ергә |
подбородок | сакъал | ияк |
подвезти | элтирге | китер-ергә |
подвести | (затруднительное положени е) ёрге сюеб къояргъ а, алдаргъ а, | уңайсыз хәлгә куя-рга |
подвиг | батырлык ъ, джигитлик | батырлык |
подготовить | хазырларгъа | хәзерләп куя-рга |
подготовка | хазырлык ъ, хазыр этерге | хәзерлек |
поддержать | болушургъ а, джакъларгъа | тот-арг а, булыш-ырг а, якла-рга |
поднимая | кётюрюб | күтәреп |
поднятый | кётюрюлген | меңгереп куелган |
поднят ь, поднимать | кётюрюрге | күтәреп ал-ырг а, күтәр-ергә |
подняться | кётюрюлюрге | күтәрел-ерг ә, чыг-арга |
подобно | уша ш, кибик | шикелл е, кебек |
подобный | уша ш, кибик | охшаш |
подобрать | алыргъ а, джыйяргъа | җыя-рг а, ал-ырга |
подождать | сакъларгъа | көт-әргә |
подойти | келирг е, барыргъа | кил-ерг ә, яра-рг а, бар-ырга |
подписать | къол салыргъа | кул куя-рга |
подпись | къол салы у, къолыз | кул ку ю, имза |
подробно | ушаш | тулы итеп |
подруга | нёгер/тенг къыз (дос т) | дус (кы з) |
подружиться | шох/нёгер/тенг болургъа | дуслаш-ырга |
подсказат ь, | айтыргъ а, юретирге | әйтеп утыр-ырга |
подтвердить | шагъат этерге/болургъ а, кертиди дерге | дөреслә-ргә расла-рга |
подумать | сагъыш этерг е, ойлашыргъа | уйлап тор-ырга |
подучить | юретирге | тагы да бераз өйрәт-ергә |
подушка | джастыкъ | мендәр |
подхватить | тутаргъа | эләктереп ал-ырга йоктыр-ырга |
подходить | келирг е, барыргъа | кил-ерг ә, яра-рг а, бар-ырга |
подъем | кётюрю у, ёргелетиу | күтәрү сөрү; үр |
поездка | бары у, джо л, | юл йөрү |
поехать | кетерг е, барыргъа | кит-әргә |
пожалуй | болу р, кертис и, эшта | ахрысы бугай |
пожалуйста | 1. (просьб а) сау къалгъы н, (ы й) мардж а, аллах ючю н, 2.(согласи е) ким огъай дейди | зинһар |
пожать | (къо л) тутаргъа/къысаргъа | кул кыс-арга |
пожелать | теджерг е, тилерг е, алгъышларгъа | телә-ргә |
пожилой | къар т, джылы келге н, къартайгъан | олы яшьтәге |
позади | артында | артында |
позвать | чакъырыргъа | чакыр-ырга |
позволит ь, позволять | эркинлик берирг е, этме къояргъа | рөхсәт ит-әргә |
позвонить | 1.зынгырдатыргъа 2.(по телефон у) сёлеширг е, телефонлашыргъа | шалтырат-ырга |
поздний | ке ч, кечги | соң |
поздравит ь, | алгъышларгъа | тәбрик ит-әрг ә, котла-рга |
позже | кечире к, сонгра/сора | соңрак |
познакомить | танышдырыргъа | таныштыр-ырга |
познакомиться | танышыргъа | таныш-ырга |
познать | билирг е, сынаргъа | бел-ерг ә, тат-ырга |
поиски | изле м, излеу | эзләү |
поймать | тутаргъа | эләктер-ергә |
пойти | барыргъ а, кетерг е, башларгъ а, тебрерге | бар-ырг а, кит-әргә |
пока | 1.энтд а, 2.алкъы н, бусагъатда 3.заманда | әлегә |
показать | кёргюзюрг е, къаратыргъа | күрсәтеп бир-ергә |
показаться | кёрюнюрге | күренеп кит-әргә |
показывать | кёргюзюб турургъа/болургъа | күрсәтеп тор-ырга |
покой | тынчлык ъ, рахматлыкъ | тынлык |
поколение | тёлю (заманда ш) | замандаш |
покраснеть | къызарыргъа | кызарып кит-әргә |
покрытый | джабылгъан (редк о) -къапланга н) | капланган |
покупать | сатыб алыргъа | сатып ал-ырга |
пол | юй тюб | идән |
полагать | деб турургъ а, ойлаб тутургъ а, санаргъа | .., дип уйла-рг а,... дип сана-рга |
полагаться | ышаныргъ а, кёлюне келирге | ышан-ырг а, аркалан-ырга |
поле | саба н, тю з, къыр | кыр |
полевой | тюздег и, сыртдагъ ы, къырдагъы | кыр... |
полезный | файдалы/пайдал ы, хайырлы | файдалы |
полезть | мине башларгъ а, ёрлерге | менә башла-рга |
полететь | учаргъа | оч-арга |
политический | политикалы | сәяси |
полка | тапха | шүрле к, киштә |
половина | джарты | ярты |
положение | ха л, туру ш, болум | торы ш, хәл |
положенный | керекл и, тыйыншл ы, | куелга н, тиешле |
положить | салыргъа | куя-рга |
полоса | ы з, сы з, полос а, къа т, бой | тасм а, бу й, зона |
полоска | ызчык ъ, сызчык ъ, къатчык ъ, бойчукъ | озынча тар тасма |
полотно | 1.къумач,гетен 2.полотно | киндер полотно |
полтора | бир бла джарым | бер ярым |
получать | алыргъ а, | ал-ырг а, йоктыр-ырга |
получаться | болуб турургъа | бул-ырга |
полученный | алгъа н, алынган | алынган |
получить | | ал-ырг а, чыгар-ырг а, йоктыр-ырга |
получиться | болургъ а, чыгъаргъа | килеп чыг-арга |
полчаса | сагъат джарты/джарты сагъат | ярты сәгать |
польза | файда/пайд а, хайы р, себеб | файд а, сихәт |
пользоваться | файдаланыргъ а, къулландырыргъ а, джаратыргъа | файдалан-ырг а, куллан-ырга |
полюбить | сюйерг е, джаратыргъа | ярат-ырга |
помешать | армау/заран болургъ а, армауланыргъа | комачаула-рга |
помещение | бёлм е, отоу | бин а, бүлмә |
помнить | эсде тутаргъа | хәтерлә-ргә |
помолчать | тынгларгъа | эндәшми тор-ырга |
помоч ь, | болушургъа | ярдәм ит-әргә |
помощник | болушч у, болушлукъчу | ярдәмче |
помощь | болу ш, болушлук ъ, маммат | ярдәм |
понадобиться | керек болургъа | кирәк бул-ырга |
понимать | ангыларгъа | аңла-рга |
понравиться | джаратыргъа | оша-рга |
понятно | ангылаш/ангылашл ы, ачыкъ | аңлаешл ы, аңлашыла |
понятный | ангылашл ы, ачык ъ, тюшюнюклю | аңлаешлы |
понять | ангыларгъ а, тюшюнюрге | аңла-рг а, төшен-ергә |
попасть | тюшерг е, тийерг е, басаргъ а, барыргъа | тидер-ергә бар-ырга; бас-арга |
поправить | 1.тюзетерге 2.(починит ь) джамаргъа | төзәт-ерг ә, рәтлә-рг ә, иплә-ргә |
попробовать | кёрюрг е, сынаргъа | татып кара-рга |
попросить | тилерг е, сорургъа | сора-рг а, чакыр-ырга |
поработать | ишлерге | эшлә-рг ә, эшләп ал-ырга |
порог | босагъа | бусага |
порой | заман/кёзюу бла | кайчакт а, кайвакыт |
поручение | джумуш | йомы ш, вазифа |
порядок | низа м, джорукъ | тәртип |
посадить | 1.олтуртургъа 2.салыргъа | утырт-ырга яб-арга бәйләп куя-рга |
поселок | э л, аул | посело к, кечкенә авыл |
посидеть | олтурургъа | бераз утыр-ырга |
поскорее | теркире к, дженгиллек | тизрә к, җәһәтрәк |
послать | ашырыргъ а, джиберирге | җибәр-ерг ә, сал-ырг а, юнәлт-ергә |
после | сора/сонгр а, андан сора/сонгр а, артда | соңынна н,...-дан соң |
последний | ар т, къыйыр | соңг ы, актык |
послушать | тынгларгъа | тыңла-рга |
послушаться | тынгларгъ а, бой салыргъа | сүз тыңла-рга |
послышаться | эштилирге | ишетел-ергә |
посмотреть | къараргъа | кара-рг а, карап ал-ырга |
посоветовать | оноу этерге/берирге | киңәш бир-ергә |
посоветоваться | онойлашыргъа | киңәш-ергә |
пост | ору н, пос т, къуллукъ | пос т, урын |
поставить | салыргъ а, къояргъа | куя-рг а, бастыр-ырга |
поставленный | къойулгъа н, къалгъа н, салынган | куелган |
постараться | кюреширг е, тырмашыргъа | тырыш-ырга |
постель | орундук ъ, ору н, тёшек | уры н, ятак |
постепенно | аккырын-аккырын | аз-азла п, акрынлап |
постоянно | хар заманд а, не заманда д а, дайым | һәрвакы т, өзлексез |
постоянный | хама н, тохта-суз(..магъа н),бегиге н, дайым | өзлексе з, даими |
постоять | 1.(стоят ь) сюелирг е, 2.(защитит ь) джакъларгъ а, сакъларгъа | басып тор-ырг а, сакла-рга |
построенный | этилге н, ишленген | төзелгә н, корылган |
построить | ишлерге | кор-ырг а, төз-ергә |
поступить | этерге | эшлә-ргә кер-ергә; кил-ергә |
поступок | и ш, джуму ш, этиу/этим | кыланы ш, эш |
посуда | сауу т, сайут-саб а, адыр | савыт-саба |
посылать | джиберирг е, ийиерге | җибәр-ерг ә, сал-ырг а, юнәлт-ергә |
потерять | тас этерге | югалт-ырга |
поток | 1.ырх ы, суу 2.мийиклик | гөрләве к, ташкын |
потолок | чардакъ | түшәм |
потом | артда | аннары |
потому | аны ючю н, (ан ы) себебли | шул сәбәпле |
поход | 1.поход.джо л, джолоучулукъ 2.(набе г) джортууул | поход |
похожий | ушаш/ошаш | охшашлы тартым |
почва | топрак ъ, джер | туфрак нигез |
почему | не ючю н, не к, не себебли | ни сәбәптә н, ни өчен |
почему-то | нек эсе да | нигәде р, нилектәндер |
почетный | махтаул у, сыйл ы, дараджалы | мактаулы |
почти | джууук ъ, хазн а, дерге боллукъд у, кёб къалмай | .., диярлек |
почувствовать | сезерг е, ангылыаргъа | сиз-әрг ә, тоя-рг а, хис итә-ргә |
поэт | назмуч у, поэ т, джырчы | шагыйрь |
поэтому | аны ючюн | шунлыктан |
появиться | 1.кёрюнюрг е, келирг е, чыгъаргъ а, келиб къалыргъа 2. тууаргъ а, джаратылыргъа | кил-ерг ә, күрен-ергә |
пояс | бе л, белибау | билба у, пояс |
прав | тю з, хак | хаклы |
правда | тюзлюк/тюзю-кертис и, хак ъ, кертилик | дөре с, чыннан да |
правило | джорук ъ, аде т, къылыкъ | кагыйд ә, тәртип |
правильно | дуру с, тю з, керти | дөрес |
правильный | дуру с, тю з, керти | дөрес |
правительство | правительств о, башчылыкъ (хекимие т) | хөкүмәт |
правление | башчылыкъ (этиу0 | идарә итү |
право | прав о, эркинлик | хокук |
правый | онг | уң гадел |
праздник | байрам | бәйрәм |
праздничный | бюайрам | бәйрәмч ә, бәйрәм |
практика | практик а, сынам | практик а, тормы ш, гамәл |
предел | че к, къыйы р, | чи к, эч |
предлагать | теджерг е, дерге | тәкъдим ит-әрг ә, бир-ергә |
предложение | 1.айтым/айты у, деу2.ама л, 3.(о брак е) (къы з) тилеу | тәкъдим итү; җөмлә |
председатель | башч ы, раи с, тамад а, башкъарма | рәи с, председатель |
представитель | ёкюл/веки л, келечи | вәкил |
представить | аллына барыргъа/тюшерг е, кёргюзтюрг е, берирге | бир-ерг ә, күрсәт-ергә |
представление | кёрмюч/кёргюзю у, танышдырыу/танытыу | тамаша күзаллау |
представлять | см.представить | вәкиле бул-ырга |
предстоять | алда/аллында турургъа/сюйелирге | алда...тор-ырг а, көт-әргә |
предупредить | билдириг е, айтыргъ а, эсгертиге | искәрт-ергә |
прежний | эск и, ётге н, алгъынгы | элекк е, үткән |
прекрасно | алама т, бек ашхы | бик яхшы |
прекрасный | алама т, бек ашх ы, сейирлик | бик мату р, бик яхшы |
премия | саугъ а, преми я, | преми я, бүләк |
преподаватель | окъутуучу | укытучы |
прибежать | чабыб келирге | йөгереп кил-ергә |
приближаться | джууукълашыргъа | якынае-рга |
прибор | кере к, сауут | прибор савыт |
прибыть | келирге | кил-ергә арт-ырга |
привезти | келтирирг е, алыб келирге | китер-ергә |
привести | келтирирг е, алыб келирге | алып кил-ерг ә, китер-ергә |
приводить | келтирирг е, алыб келирге | алып кил-ерг ә, китер-ергә |
привыкнуть | юренирге | гадәтлән-ерг ә, күнег-ергә |
привычка | хал и, юренгени | гадә т, күнегү |
пригласить | чакъырыргъа | чакыр-ырга |
пригодиться | джараргъ а, керек болургъа | кирәк бул-ырг а, яра-рга |
пригодный | керекл и, джараулу | яраклы |
приготовить | 1.хазырларгъа 2.( ед а) биширирг е, аш этерге | хәзерлә-ргә пешер-ергә |
приготовиться | хазырланыргъ а, хазыр болургъа | хәзерлән-ергә |
придумать | (ойла б) табаргъа | уйлап таб-арга |
приезжать | келирг е, къайтыргъа | кил-ерг ә, кайт-ырга |
прием | алы у, | ал у, каршылау; ысул |
приехать | келирг е, къайтыргъа | кил-ерг ә, кайт-ырга |
признаться | мюкюл болургъ а, айтыб къойаргъа | тан-ырга |
прийти | келирг е, джетерг е, къайтыргъа | кил-ерг ә, җит-әрг ә, кайт-ырга |
прийтись | джарашыргъ а, таб/джараулу болургъа | туры кил-ерг ә, яра-рга |
приказ | буйрукъ/буйуруу | прика з, боерык |
приказать | буйурургъ у, буйрукъ берирге | приказ бир-ерг ә, куш-арга |
пример | миса л, юлгю | үрнә к, мисал |
примерно | 1.(образцов о) юлгюлю 2.(приблизительн о) чакъл ы, джуук ъ, айтыргъа | якынч а, чамалап |
примерный | юлгюл ю, мисалл ы, орта хыйсаб бла | шәп якынча |
принадлежать | ....ныкъы ( болургъ а) | ...-нык ы,...-ның |
принести | келтирирг е, | китер-ерг ә, ит-әргә |
принимать | алыргъ а, унаргъа | ал-ырг а, каршыла-рга |
приниматься | башланыргъа | башла-рг а, тотын-ырга |
приносить | келтирирг е, элтирге | китер-ерг ә, ит-әргә |
принятый | алынга н, этилген | кабул ителгә н, алынган |
принять | алыргъ а, этерге | ал-ырг а, каршыла-рга |
приняться | башларгъ а, тебрерге | башла-рг а, үсеп кит-әргә |
природа | табигъат | табигать |
присесть | чёгелерге | чүгәлә-ргә |
прислать | джиберирг е, ийерге | җибәр-ергә |
прислушатьс я, прислушиваться | къулакъ ийиерге/салыргъ а, тынгыларгъа | колак сал-ырга |
приходить | келирг е, джетерг е, къайтыргъа | кил-ерг ә, җит-әрг ә, кайт-ырга |
приходиться | болургъ а, келирге | туры кил-ергә |
причем | кеси д а, аны юсюне да | өстәвенә |
причина | себе б, сылта у, чурум | сәбәп |
приятель | до с, тен г, нёге р, шох | ду с, туган |
приятно | кёлге асы у, джагъымл ы, сюйдюмл ю, иги | рәхәт тәмле |
приятный | кёлге асы у, джагъымл ы, сюйдюмл ю, иги | рәхәт тәмле; ягымлы |
про | 1.юсюнде н, 2. ючюн | турында |
пробежать | чабыб ётерге/кетерге | йөгереп үт-әргә |
пробовать | кёрюрг е, сынаргъ а, сынаб къараргъа | сынап (тырышы п) кара-рга |
проведенный | ётге н, болгъа н, кёрюнген | үткәрелгән |
проверить | сынаргъ а, кёрюрг е, тинтерге | тикшер-ергә |
провести | 1.(проводит ь) ашырыргъ а, 2.(обманут ь) алдаргъ а, хыйла этерге 3.(черт у) тартыргъа 4.(врем я) ашырыргъ а, турургъа 5.(проложит ь) салыргъ а, ишлерге | алып чыг-арга; алда-рга |
провожат ь, проводить | ашырыргъа | озат-ырга |
проговорить | айтыргъ а, гырылдаргъа | әйт-ергә |
продолжать | созаргъ а, къошаргъ а, бардырыргъа | дәвам ит-әргә |
продукт | 1.(съестно е) ашарыкъ/аш 2.продук т, этилген | нәтиҗә ризык; ашамлык |
прозвучать | 1.ангылашыргъ а, 2.эшитилирге | яңгыра-рга |
прозрачный | 1.кёрюнге н, ачыкъ 2.джарыкъ ётген | үтә күренмәле |
произведение | 1.чыгъарма 2.(матем.) кереленген | әсәр |
произвести | 1.этерге 2.туудурургъ а, табаргъа 3.ишлерге | яса-рг а, тудыр-ырга |
производительный | этимл и, джетишимл и, хайырл ы, пайдалы | җитештерүчән |
производить | этерг е, чыгъарыргъ а, туудурургъ а, табаргъа | яса-рг а, тудыр-ырг а, эшләп чыгар-ырга |
производство | эти у, ишле у, производство | җитештер ү, производство |
произнести | айтыргъа | әйт-ергә |
произойти | болургъа | бул-ырг а, барлыкка кил-ергә |
происходить | чыгъаргъ а, болургъа | бул-ырг а, барлыкка кил-ергә |
происхождение | 1.чыкъгъан/чыгъыш 2.туугъан | чыгыш |
пройти | ётерг е, озаргъа | тарал-ырга үт-әргә |
промышленность | санагъа т, промышленност | промышленност ь, сәнәгать |
пропадать | тас болургъа/къалыргъа | югал-ырга |
пропасть | тас/тюб болургъа/къалыргъа | югал-ырг а, үл-әргә |
просить | тилерг е, сорургъ а, джалыныргъа | сора-рг а, ялвар-ырг а, үтен-ергә |
проснуться | уяныргъа | уян-ырга |
простить | кечерге | гафу ит-әргә |
просто | 1.бо ш, бошун а, тын ч, дженгил 2.чырт чырт да 3.джангы з, къуру | җиңел бары тик |
простой | 1.бо ш, бошун а, тын ч, дженгил 2.чырт чырт да 3.джангы з, къуру 4.бо ш, тю з, хыйласыз | гад и, беркатлы |
простор | 1.кенгли к, эркинлик 2.кенг/эркин джер | киңлек |
просторный | кен г, эркин | ки ң, иркен |
пространство | и ч, юс. кенгликл е, пространство | пространств о, урын |
просьба | тилек | сора у, үтенеч |
против | 1.каршч ы, ёрге 2.(напроти в) туур а, аллында | каршы |
противник | душман | дошма н, каршы як |
протянуть | созаргъ а, тартыргъ а, узатыргъа | суз-арг а, тартып суз-арга |
профессия | усталык ъ, санагъа т, профессия | белгечле к, һөнәр |
проходить | ётерг е, барыргъ а, джюрюб турургъа | тарал-ырга үт-әргә |
прочест ь, прочитать | окъургъ а, окъуб чыгъаргъа | укы-рг а, укып чыг-арга |
прочий | башх а, къалгъа н, бирси | башк а, калган |
прочно | къат ы, деменгил и, бёкем | какшамаслык итеп |
прочный | къат ы, деменгил и, бёкем | ышанычлы |
прошлый | ётге н, озгъан | узган |
прощать | кечерге | гафу ит-әргә |
прыгать | чынгаргъ а, секирирге | сикер-ергә |
прыжок | секири у, секири м, чынгау | сикере ш, сикерү |
прямо | тю з, туур а, тюзюнлей | тур ы, туп-туры |
прямой | туур а, тюз | туры |
птица | къанатлы | кош |
пугать | къоркъутургъа | куркыт-ырга |
пускат ь, пустить | ийерг е, джиберирг е, бошларгъа | җибәр-ерг ә, керт-ерг ә, тарат-ырга |
пустой | бош | буш |
пустыня | къу м, къумлу тю з, къуу джер | чү л, сахра |
пусть | 1.болма къо й, къо й, айымыса(н а), барсы н, келсин | ярар инд е, -сын |
пустяк | бош (за т) | юк-бар нәрс ә, зарар юк |
путевка | путевк а, солуу къагыт | путевк а, юллама |
путешествие | джолоучулукъ | сәяхәт |
путь | джол | юл |
пыль | букъу | тузан |
пытаться | тырмашыргъ а, кёрюрге | маташ-ырга |
Р |
работа | иш | э ш, хезмәт |
работать | ишлерг е, этерге | эшлә-рг ә, хезмәт ит-әргә |
работник | ишч и, къуллукъчу | хезмәткә р, хезмәтче |
рабочий | ишчи | эшче эш |
равно | 1.бирч а, тенг 2. болад ы, тенгди | бердәй ү к, тигез |
равнодушно | сансы з, сан этме й, сууукъ | илтифатсыз |
равнодушный | сансы з, сан этме й, сууукъ | ваемсы з, исе китми торган |
равномерно | бирч а, тен г, тенг/бирча халда | бертигез |
равный | тенги ш, тен г, бир халлы | тиге з, тиңдәш |
рад | къууаныд ы, разы | ша т, риза |
ради | ючю н, амалтын | өчен |
радоваться | къууаныргъ а, сюйюнюрг е, разы болургъа | шатлан-ырг а, сөен-ерг ә, куан-ырга |
радостно | къууанчл ы, разы болу б, сюйюнюб | шатланы п, сөенеп |
радостный | къууанчлы | сөенечл е, шатлыклы |
радость | къууанч | шатлы к, куаныч |
раз | би р, бир джолд а, бир кере | тапкы р, юл ы, чак |
разбирать | айырыргъ а, | алып бетер-ерг ә, тикшер-ергә |
разбитый | ууатылгъа н, бузулгъа н, чачылгъа н, | ватылган |
разбор | чачы у, тона у, алыб кетиу/къойу у, ойуу | тикшер ү, сүтү |
разве | ..м ы, сора | ...-мыни(мен и), әллә...-мы(м е) |
разведчик | излеуч ю, тахсачы | эзләүч е, разведчик |
развести | 1.(бра к) айырыргъ а, 2.(по места м) джер джерге чачаргъ а, 3.(растворит ь) эритирге 4.(огон ь) тамызыргъа | илтеп куя-рга; аер-ырга асра-рга |
развивать | 1.(увеличит ь) ёсдюрюрг е, айнытыргъа 2.(размотат ь) седиретирге | үстер-ергә ныгыт-ырга |
развитие | 1.(увеличени е) ёсюм/ёсюу,ёсдюрюу/ёсдюрю м, 2.(просвещенност ь) (билим/гъилм у) дараджа | үсе ш, белем дәрәҗәсе |
развитой | ёсюмл ю, ёсген | таз а, үскән |
развитьс я, развить | ёсерг е, кючлю болургъа | сүтел-ергә ныг-ырг а, үс-әргә |
разглядеть | кёрюрг е, эслерге | тан-ырга бел-ергә |
разглядывать | къараб турургъ а, сынаб/сымарлаб къараргъа | карап тор-ырга |
разговаривать | сёлеширге | сөйләш-ергә |
разговор | сё з, сёзле у, сёлеши у, ушакъ | сү з, сөйләшү |
разговорный | сёлешген | сөйләү |
раздаватьс я, раздаться | 1.(зву к) эшитилирге 2.(дат ь) юлеширг е, чачаргъа 3.(расширит ь) керирг е, созаргъа | ишетел-ергә |
раздеться | тешинирге | чишен-ергә |
раздумье | о й, сагъыш | у й, уйлану |
различный | башха | һәртөрле |
разломать | ууатыргъ а, чачаргъ а, ойаргъа | ват-арг а, җимер-ергә |
размер | ёлчем/ёлче | зурлы к, күләм; үлчәм |
разнообразный | тюрлю-тюрл ю, хар тюрлю | һәртөрле |
разный | башх а, ушамаган | төрле |
разобрать | чачарагъа | алып бетер-ерг ә, тикшер-ергә |
разобраться | ангыларгъ а, ачыкъларгъа | аңла-рг а, ачыкла-рга |
разойтись | чачылыргъ а, кетерге | таралыш-ырг а, тарал-ырга |
разрешат ь, разрешить | эркинлик берирг е, эркин этерг е, унаргъа | рөхсәт ит-әрг ә, хәл ит-әргә |
разрешение | эркинли к, унау | хәл ит ү, рөхсәт |
разряд | 1,(клас с) тукъу м, къауум 2.(степен ь) дараджа 3.(оружи е) огъун алы у, аты у, атыб бошатыу | төркем разряд бушану |
разум | акъы л, ангы/ан г, баш | акы л, зиһен |
разумеется | игитда дейс е, ишек джокъ | билгел е, әлбәттә |
разучиват ь, разучить | юренирг е, азбар этерг е, иги билирге | ятла-рг а, өйрән-ергә |
районный | район | район |
раненый | джаралы | яраланга н, яралы кеше |
ранний | эртден | иртә н, иртә килгән |
рано | эртде | ирт ә, иртү к, бик иртә |
раньше | эртдере к, алгъы н, алгъаракъ | элегрә к, алд а, башта |
раскрыть | ачаргъ а, джайаргъа | ач-арг а, җәя-рг ә, фаш ит-әргә |
расписаться | къол салыргъа | кул куя-рга |
расположенный | 1.(местонахождени е) орнашха н, болгъа н, тургъан 2.(благосклонност ь) кёл салгъа н, ариу кёрген | урнашка н, урнаштырылган |
распорядок | низам/миза м, джорукъ | тәртип |
распоряжение | буйрук ъ, | боеры к, күрсәтмә |
рассердиться | ачыуланыргъ а, чамланыргъа | ачулан-ырг а, җикен-ергә |
рассказ | хапа р, айтыу | хикә я, сөйләү |
рассказать | айтыргъ а, хапар айтыргъ а, | сөйлә-рг ә, хикәя ит-әргә |
рассматривать | къараргъ а, къараб кёрюрге | күреп ал-ырг а, кара-рга |
рассмеяться | кюлюрге | көл-әрг ә, көлә башла-рга |
расспросить | соруулашыргъ а, сорургъа | сораш-ырг а, белеш-ергә |
расстояние | ар а, арас ы, узакълыкъ | ар а, ераклык |
расстроиться | бузулургъ а, чачылыргъ а, оюлургъа | бозыл-ырга какша-рга |
рассуждать | ойлашыргъ а, акъыл этерг е, сюзерге | уйла-рг а, сөйләш-ергә |
растение | ёсюмлю к, битим | үсемлек |
растерянно | алджа б, джунчу б, эс ташла б, | аптыра п, каушап |
растерять | тас этерг е, джояргъа | югалт-ырг а, жуя-рга |
расти | ёсерг е, уллу/кёб болургъ а, ёсюб барыргъа | үс-әрг ә, арт-ырг а, көчәе-ргә |
расходиться | 1.(о брак е) чачылыргъ а, 2.(разбушеватьс я) теберг е, къобаргъа | таралыш-ырг а, тарал-ырга |
расчет | пайда/файд а, эсебле у, хыйсабла у, тергеу | исәпләү файда |
реальный | керт и, хакъ | реал ь, тормышчан |
ребенок | бал а, сабий | бал а, нарасый |
ребята | сабийл е, джашла | балала р, егетләр |
редакция | редакция | редакцияләү редакция |
редкий | а з, джукъ а, | сирә к, сирәк була торган |
редко | а з, аз-а з, сан бир | сирәк |
резиновый | резина | резина |
резки й, резко | ач ы, къат ы, кючлю | киске н, ач ы, борын яргыч |
результат | результа т, ахы р, эсе б, хыйсаб | нәтиҗ ә, күрсәткеч |
река | су у, къоба н, черек | елга |
ремонт | ремон т, джама у, джангыртыу | ремонт ремонтлау |
республиканский | республик а, джумхуриет | республик а, җөмһүрият... |
речь | сё з, ти л, сёлеши у, ушакъ | сөйләү тел; речь |
решат ь, решить | тындырыргъ а, +см.ниже гл.,,.+гъ а,..+ларгъ а,..ге...лерге | чиш-әрг ә, кара-рг а, кыл-ырга |
решение | 1.(действи е) этиу 2.(выво д) беги м, оно у, мура т, акъыл | чиш ү, кара р, нәтиҗә |
решенный | этилге н, бегимлешге н, оноулашхан... | чишелгә н, хәл ителгән |
решительн о, решительный | тауке л, джиги т, къокъма й, аккылсыз | кы ю, кискен; һич |
рисунок | сурат | рәсе м, сурәт |
робко | къоркъ а, тартына/татыны б, уяла/уялыб | кыюсыз гын а, юаш кына |
ровн о, ровный | тю з, тен г, бирча | тиге з, төгә л, бөтенләй |
род | тукъу м, | ыр у, нәсел; род |
родина | ата джурт | туган и л, ватан |
родители | ата-ана | ата-ана |
родиться | тууаргъа | ту-арга |
родной | туугъан | туга н, туып-үскән |
рождение | туууу (tuwu w), табы у, джаратыу | туу |
розовый | къызгъы л, чайыр бетли | ал роза |
роль | рол ь, тутхан орун | рол ь, тоткан урын |
рост | 1.(процес с) ёсю у, юйре у, кёлтюрюлюу 2.(о человек е) сюйе к, бой | үсү буй; үсеш |
рот | 1.аууз 2.(едо к) тамак ъ, къары н, джан | авыз җан; тамак |
рубашка | кёлек | күлмәк |
рубеж | чек | чи к, ара |
рубль | сом | (бе р) су м, тәңкә |
рука | къол | кул |
рукав | джен г, | җиң елга култыгы |
руководитель | башч ы, оноучу | җитәкч е, башлык |
руководить | башчылыкъ/оноу этерге | җитәкчелек ит-әргә |
русский | орус | рус |
ручка | 1.къалам 2.са б, тутху | каләм тотка |
рыба | балык ъ, чабакъ | балык |
рыбак | чабакъч ы, балыкъчы | балыкчы |
рыжий | сар ы, къызгъылдым-сары | җирә н, җирән чәчле |
ряд | 1.тизги н, са ф, сатыр2.(нескольк о) талай | рә т, саф; күп кенә |
рядом | къатында/къат ы, джаны/джанынд а, узаймай/узакъ болмай | янәш ә, якын гына |
С |
с I(с о) | ...да н,..ден | ...-дан(...-та н), белән |
с II(с о) | ...л ы,...ли | белә н,...-л ы,...-лап чамас ы,...-ла п, диярлек |
сад | бачх а, кёгет/терек бачха | бакч а, җимеш бакчасы |
садиться | олтурургъа | утыр-ырга |
сам | (О Н) -кес и, ( Я) -кеси м, (Т Ы) -кесинг | үзе м, үзе ң, үзе |
самодеятельность | самодеятельност ь, кеси къуралгъан | үзешчәнлек |
самолет | самоле т, аэропла н, (учак ъ) | самоле т, очкыч |
самостоятельность | башына эркинлик | бәйсезлек |
самостоятельный | башына эркин | мөстәкыйль |
самый | 1.(именн о) ма б у, кеси 2.(в превосходной степен и) э м, чынг 3.(как ра з) тюз тамам 4.(подчеркивание значени я) къуру кеси | нәк ъ, үз е, ү к, и ң, үзе |
сапоги | чурукъ | итек |
сарай | габде ш, ба у, джатм а, джапхакъ | сарай |
сбиться | 1.таяргъа 2.аджашыргъа 3.(о обув и) баймакъ болургъ а, ашалыргъа | ялгыш-ырг а, бутал-ырга |
сбор | 1.джыйы у, джыйылы у, 2.(приготовлени е) хазырланыу | җы ю, җыелу |
свалиться | джыгъылыргъ а, ауаргъ а, тёгерге | егыл-ырг а, ав-арг а, ишел-ергә |
сведение | хапа р, били у, сезиу | мәгълүма т, хәбәр |
свежий | 1.джанг ы, 2.(возду х) салкъын | яң а, са ф, иң соңгы |
сверкающий | джылтырагъан | ялтырап торган |
сверху | баш ы, юсюнд е, огъартын | югарыда н, өстән |
свет | джарык ъ, ню р, дуния | яктылы к, ут; дөнь я, җиһан |
светлый | джарык ъ, ачыкъ | якт ы, ачы к, тонык |
свидание | кёрюшю у, тюбешиу | күреш ү, очрашу |
свобода | азатлык ъ, эркинли к, | ире к, азатлы к, хөрлек |
свободно | эрки н, азат (эркинле б, азатланы б) | ирке н, иркенләп |
свободный | эрки н, азат | аза т, ирке н, буш |
своеобразный | энчи бетл и, кеси халили | үзенә бертөрле |
свой | кеси (.. м,..н г,....,..н и) | ү з, үзенең |
связанный | байланга н, табылгъан | бәйләнгән |
связь | 1.байламлылыкъ/байла м, 2.(любовна я) джюрю у, айланыу | бәйләне ш, элемтә |
сдать | берирг е, кайтарыргъа | бир-ерг е, кайтар-арга |
сделанный | этилге н, ишленген | ясалга н, эшләнгән |
сделать | этерг е, ишлерге | эшлә-рг ә, ит-әргә |
сделаться | этилирг е, ишленирге | бул-ырг а, барлыкка кил-ергә |
себя | кеси | үземн е, үзеңн е, үзен |
северный | шимал (неологиз м, кюзе й) | төньяк |
сегодня | бюгюн | бүген |
сегодняшний | бюгюнг ю, бусагъатдагъы | бүгенге |
седой | ча л, агъаргъа н, акъ | ча л, агарга н, аксыл |
сей | бу | б у, шушы |
сейчас | бусагъат | хәзе р, шунда ук |
секрет | 1.таш а, тахс а, джашыргъан 2. себеб | сер |
секретарь | 1.секретарь 2.къагытч ы, болушчу | сәркатип |
секунда | секунд | секунд |
село | эл | авыл |
сельдь | сельд | сельд ь, селедка |
сельский | э л, элчи | авыл |
семья | юйдег и, юйюр | гаилә |
сено | бичен | печән |
сердито | ачыуланыб/ачууланыб | ачуланы п, усал итеп |
сердитый | ачууланган/ачуулу | ачул ы, усал |
сердиться | ачыуланыргъа/ачыу болургъа | ачулан-ырг а, ачу кил-ергә |
сердце | джюрек | йөрә к, күңе л, бәгырь |
середина | орт а, орталыкъ | урт а, урталык |
серый | бо з, кё к, кюл | соры сүрә н, төссез |
серьезн о, серьёзный | 1.серьезн о, накъырдасыз 2.(вдумчив о) адымыч а, кёл бл а, тынгыл ы, керти 3.(опасн о) къыйы н, ауур | җитд и, чынлап |
сестра | эгеч | кыз кардә ш, ап а, сеңел |
сесть | олтурургъа | утыр-ырг а, кун-арга; бат-арга |
сзади | арт джанында н, артдан/артындан | артта н, артта |
сидеть | олтурургъ а, олтуруб турургъа | утыр-ырг а, утырып тор-ырга |
сила | кю ч, къарыу | кө ч, куә т, хә л, дәрман |
сильн о, сильный | кючл ю, къарыул у, къаты | кат ы, ны к, көчле |
синий | кёк | күк |
система | система | систем а, тәртип |
сказанный | айтылгъан | әйтелгә н, диелгән |
сказать | айтылгъан | әйт-ерг ә, ди-яргә |
сказка | таурух | әкият |
скамейка | скамейк а, шиндик | эскәмия |
сквозь | ичи бла | үтәл и, аркыл ы, аша |
складываться | бюкленирг е, джыйылыргъа | өелеп куел-ырг а, тор-ырга |
сколько | ненч а, нелляй би к, къаллай бир | күпм е, нич ә, никадәр |
скорее | теркире к, дженгилре к, тезрек | тизрә к, җәһәтрәк |
скор о, скорый | те з, дженги л, терк | ти з, җәһә т, тиздән |
скорость | къызыулук ъ, дженгиллик | тизлек |
скромный | 1.адебл и, намысл ы, тын ч, уялчакъ 2.къошакъсы з, 3.(скудны й) бурх у, адарг ы, къолайсыз | тыйна к, гади; аз гына |
скрыться | 1.(спрятатьс я) бугъунургъ а, джашыныргъ а, 2.(исчезнут ь) кёзден кетерг е, думп/тас/зинк болургъ а, ташайыргъа | яшерен-ерг ә, күздән югал-ырга |
скучно | эригиб турургъ а, эрикген (..) | күңелсе з, яманс у, эч пошу |
скучный | эрикдирге н, эрикдириб къойгъан | күңелсе з, эчпошыргыч |
слабо | 1.кърарыуусу з, бош 2. къолайсыз | буш ите п, тыгыз итмичә |
слабый | 1.къарыусу з, кючсю з, къолайсы з, 2.(о здоровь е) + къарымсы з, азгъы н, кемизл и, рахы н, чыркъым | көчсе з, чирләшкә салмак |
слава | махта у, ат/айтылгъан | да н, шөһрәт |
славный | 1.махтаулу 2.(приятны й) аламатаз | атаклы яхшы |
слегка | азчык ъ, бир кесек | аз гын а, җиңелчә |
след | 1.ы з, 2. белг и, тамгъа | э з, билге |
следить | 1.ызларгъ а, 2.мараргъ а, къараргъа | күзәт-ерг ә, кара-рга |
следовать | ызындын/артындан болургъа/барыргъа/чыгъаргъа | артыннан йөр-ерг ә, бар-ырга |
следующий | ызындагъ ы, артындагъ ы, эндиг и, | бара торга н, аннан соңгы |
слеза | джыламук ъ, кёз джаш | яш ь, күз яше |
слишком | асыр ы, асыры бе к, бегирек | би к, бигрә к, үтә |
словно | ...ч а, киби к, ушаш | кебе к, әйтерсе ң, диярсең |
слово | сёз | сүз |
словом | къысхас ы, узун сёзню къысхас ы, | кыскасы |
сложенный | см.следующ.слово:
корень+гъа н, ген | өеп куелга н, кушылган бөкләнгән |
сложить | 1.(вмест е) къаларгъ а, джыяргъа 2.(согнут ь) бюклерг е, бюклеб салыргъа 3.(снят ь) тюшюрюрге 4.(из часте й) къураргъ а, этерге 5.(матем.)къошаргъа 6.(сочинит ь) этерг е, джазаргъа | өеп куя-рга |
сложный | къыйы н, къуралгъа н, джыйымдыкъ | катлаул ы, кыен; кушма |
слой | къа т, къатла у, къатлам | катла м, катлау |
служба | къуллук ъ, и ш, джумуш | хезмә т, эш |
служить | къуллукъ/иш/джумуш этерге | хезмәт ит-әрг ә, эшлә-ргә |
случай | 1. (проишестви е) и ш, зат 2.(возможност ь) таб ы, табы тюшюу | вакыйг а, җай |
случайно | бир бирд е, бир алада | очраклы рәвештә |
случайный | бир бирд е, бир алада | очракл ы, көтелмәгән |
случатьс я, случиться | болургъ а, тюшерге | бул-ырг а, туры кил-ергә |
слушать | тынгыларгъ а, | тыңла-рг а, санла-рг а, кара-рга |
слушаться | тынгларгъ а, сыйын кёрюрге | тыңла-рг а, санла-рга |
слышать | эшитирге | ишет-ерг ә, сиз-әрг ә, тоя-рга |
слышаться | | ишетел-ерг ә, сизел-ерг ә, тоел-ырга |
слышно | эшитиле | ишетел ә, хәбәрләр бар |
слышный | эшитилген | ишетелә торган |
смел о, смелый | тауке л, баты р, джигит | кы ю, гайрәтләнеп |
смена | ауушуну у, ауушдуру у, алмашыну у, алмашдырыу | алмашын у, смен а, алмаш |
смерть | ёлю м, аджал | үле м, әҗә л, вафат |
сметь | къоркъмазгъ а, умут этерге | кыю (ха к) бул-ырга |
смешно | кюлюрч а, кюлдюрюрча | көлке итеп |
смешной | кюлкюл ю, кюлюрча | көлк е, көлдергеч |
смеясь | кюл е, кюлю б, | көле п, шаярып |
смеяться | 1.кюлюрге 2.(насмехатьс я) хылекке/самаркъау этерге | көл-әрг ә, мыскыл ит-әргә |
смотреть | къараргъ а, айланыб/къараб турургъа | кара-рг а, күзәт-ергә |
смочь | эталыргъ а, кълолдан келирге | булдыр-ырг а, кулдан кил-ергә |
смущенно | уялы б, джунчу б, тартыны б, алджаб | оялы п, уңайсызланып |
смысл | магъана | мәгънә максат файда |
сначала | 1.алгъ а, алгъы н, аллында н, башындан 2.джангыдан | башт а, яңабаштан |
снег | къар | кар |
снежный | къа р, къарлы | ка р, карлы |
снимать | тешерг е, салыргъ а, алыргъ а, джыйаргъа | төшер-ергә сал-ырга; җый( я) -рг а, ал-ырга |
снимок | кар т, сурат | рәсе м, күчермә |
снова | джангыда н, энтда | яңада н, тагы бер кат |
снять | тешерг е, алыръ а, ауларгъ а, тешерг е, къоратыргъа | ал-ырга төшер-ергә сал-ырга |
собака | ит | эт |
собиратьс я, собрат ь, собраться | джыйаргъ а, джыйыныргъ а, хазырланыргъ а, тебрерге | җыел-ырг а, җыен-ырга |
собрание | джыйылы у, джыйылы ш, джыйылма | җыелы ш, җыелма |
собственно | кертис и, тюзю | чынынд а, дөресендә |
совершать | этерг е, | яса-рг а, күрсәт-ерг ә, ит-әргә |
совершенно | бютю н, бютюнле й, тамам | бөтенлә й, тәма м, һич |
совесть | бе т, уя т, намы с, айыб | вөҗда н, намус |
совет | кенге ш, оно у, совет | киңә ш, мәслихәт |
советовать | кенгеш/оноу этерге/берирге | киңәш бир-ергә |
совещание | кенге ш, (олтуру ш, джыйылы у) | киңәшмә |
современный | бюгюнг ю, бусагъатдагъы | заманда ш, хәзерге |
совсем | 1.(отрицани е) чыртд а, къур у, къуру да 2.(вполн е) саула й, толусу бла | бөтенлә й, һич т ә, дөм... |
согласиться | разы болургъ а, хо дерг е, келиширге | риза бул-ырг а, килеш-ергә |
согласный | раз ы, келишге н, хо деген | риз а, килешкән |
содержание | 1.(смыс л) ич и, ичиндеги 2.(действи е) туту у, асырау 3.(оглавлени е) башлар ы, маъанасы | эчтәлек |
сожаление | къыйналы у, ёкюню у, къайгъыры у, сокъураныу | кызганы ч, үкенеч |
создание | 1.(действи е) къура у, чыгъарыу 2.(произведени е) чыгъарма 3.(существ о) инса н, джан | булдыр у, төз ү, язу |
созданный | джаратылгъа н, къуралгъа н, джасалгъан | төзелгә н, ясалган |
создать | къураргъ а, чыгъарыргъ а, болдурургъа | булдыр-ырг а, төзе-рг ә, тудыр-ырга |
сознание | 1.(философи я) ан г, аг ы, акъы л, ой 2.ангыла у, били у, тюшюню у, 3.э с, кёл | а ң, һу ш, и с, аңлау |
сойти | тюшерг е, чыгъаргъ а, къобаргъа | төш-әрг ә, чыг-арг а, куб-арг а, бет-әргә |
солнечный | кю н, кюнл ю, кюнню | коя ш, кояшлы |
солнце | кюн | кояш |
сомнение | ишекышанма у, ишек этиу | ши к, шөбһә |
сомнительный | ишекл и, ышангысы з, аккылы | шикл е, шөбһәле |
сон | джукъ у, тюш | йок ы, төш |
сообщат ь, сообщить | айтыргъ а, билдирирг е, хапар айтыргъа | хәбәр ит-әрг ә, белдер-ергә |
сообщение | хапа р, бтлдириу | хәбә р, элемтә |
соревнование | эришиу | ярыш |
сосед | хоншу | күрш е, күрше-күлән |
соседний | хоншу | күрше |
сосна | нарат | нарат |
составить | этерг е, къураргъ а, къурашдырыргъ а, джыйыщдырыргъа тизерг е, | янәшә куя-рг а, төз-әрг ә, яса-рга |
состояние | 1.ха л, болум 2.(имуществ о) мюл к, байлык ъ, рысхы | хә л, торыш байлык |
состоять | турургъ а, болургъ а, бар болургъа | тор-ырг а, бул-ырга |
состояться | болургъа | бул-ырга |
союз | бирли к, бирле ш, бириги у, бирлешиу | сою з, берлек теркәгеч |
спасибо | сау бо л, рахмат | рәхмәт |
спасти | къутхарыргъ а, къутулургъа | коткар-ырг а, йолып кал-ырга |
спать | джукъларгъ а, тюшде болургъа | йокла-рга |
сперва | алгъ а, алгъы буру н, аллы бл а, биринчи | эле к, башт а, әүвәл |
специалист | уст а, специалист | белгеч |
специальность | усталык ъ, специальность | белгечлек |
специальный | бир затха джараулу | махсус |
спешить | 1.ашыгъыргъ а, 2.( о часа х) алгъа барыргъа | ашыг-ырг а, кабалан-ырга |
спина | сыр т, аркъа | арк а, сырт |
спокойно | тын ч, рахат | тыныч кына |
спокойный | тын ч, рахат | тыныч |
спор | ёчеши у, да у, даулашы у, сё з, къайгъы | бәхә с, сүз көрәштер ү, дау |
спорить | ёчеширг е, даулашыргъ а, урушургъ а, демлеширге | бәхәсләш-ерг ә, җиңеш-ергә |
спортивный | спорт | спорт |
спортсмен | спортч у, спортсмен | спортчы |
способ | ама л, себе б, мада р, джол | ысу л, ю л, юнь |
способность | пахм у, били у, къолдан келиу | сәләт |
способный | пахмул у, болумл у, эталлык ъ, къолундан келлик | сәләтл е, булдыклы |
справа | онгда н, онг джанындан | уңна н, уң якта н, уңда |
справедливый | тю з, хакъл ы, джан басмаучу | гаде л, тур ы, хаклы |
справиться | тындырыргъ а, эталыргъа | булдыра ал-ырг а, җиң-әргә |
спрашиват ь, спросить | сорургъ а, | сора-рг а, таләп ит-әргә |
спрятать | джашырыргъ а, букъдурургъ а, бугъундурургъа | яшер-ерг ә, качыр-ырга |
спрятаться | джашыныргъ а, бугъунургъ а, бугъаргъа | яшерен-ерг ә, кач-арг а, пос-арга |
спуститься | тюшерг е, энерг е, ийилирге | төш-әрг ә, аска төш-әргә |
спустя | сор а, озу б, озгъандан сора | үткәч |
спутник | джода ш, джол нёгер | юлда ш, иярчен |
сразу | 1.олсагъа т, мычыма й, эрла й, 2, бирде н, бир заманда | шунда у к, берьюлы |
среди | арада/арасынд а, ортада/ортасында | арасында |
средний | орта | урт а, уртадаг ы, уртача |
средство | 1.(спосо б) ама л, мада р, джо л, 2.(денежны е) ачх а, мюл к, мал | чар а, юл; акча |
срок | кёзю у, болджа л, заман | вакыт срок |
срочно | дженги л, къысх а, тер к, те з, ашыгъыш | бик ти з, ашыгыч |
ставить | 1.салыргъ а, сюерг е, тизерге2.(пар и) ёч салыргъа 3.(устраиват ь) этерг е, къураргъа | бастыр-ырг а, урнаштыр-ырг а, куя-рга |
становиться | болургъ а, | бас-арг а, бул-ырг а, урнаш-ырга |
стараться | тырмашыргъ а, кюреширге | тырыш-ырга |
старик | къарт | карт |
старинный | бурунг у, эски | борынг ы, күптәнг е, иске |
старуха | къарт къаты н, амма | карчык |
старший | тамад а, абада н, уллу | ол ы, югар ы, өлкән |
старый | къар т, эски | кар т, иск е, алама |
стать I | турургъ а, сюелирг е, сыйыныргъ а, кирирге | бас-арг а, урнаш-ырг а, тукта-рга |
стать II | болургъа | бул-ырга |
статья | статья | мәкалә маддә |
стекло | мияла | пыяла |
степь | тю з, къыр | дала |
стих | назм у, ая т, шийир | шигырь |
стоить | турургъ а, тутаргъ а, болургъа | тор-ырг а, яра-рга |
стол | сто л, | өстә л, табын |
столб | багъана | багана |
столица | ара шахар | башкал а, мәркәз |
столовая | ашхан а, аш бёлме | аш бүлмәс е, ашханә |
столько | аллай/быллай би р, талай би р, анч а, мынча | шулкадә р, шулхәтле |
сторона | 1.(направлени е) джа н, таб а, къабыргъа 2.(местност ь) джур т, дже р, джан | я к, чи т, тараф |
стоявший | сюелге н, тургъа н, | торга н, басып торган |
стоять | сюелирг е, турургъ а, орнашыргъ а, тохтаргъа | тор-ырг а, урнаш-ырг а, тукта-рга |
стража | къарауу л, сакълаул | кораллы сакчы(ла р), сак |
страна | къыра л, эл | и л, як |
страница | бет | бит сәхифә |
странн о, странный | сейи р, къуджу р, тюрлю | гаҗәп хә л, сәе р, әкәмәт |
странствие | джолоучулук ъ, кёз ачыу | сәяхә т, ил гизү |
страх | къоркъу у, къоркъунч | курк у, кот оч у, дәһшәт |
страшн о, страшный | къоркъунучл у, къоркъутхан | куркыны ч, курку |
стрелять | атаргъа | ат-арга |
стремиться | талпыргъ а, кюреширг е, тырмашыргъ а, ашыгъыб барыргъа | ашыгып бар-ырг а, омтыл-ырга |
стремление | тырмашы у, талпымакъла у, кюрешиу | омтылы ш, морат |
строгий | къат ы, хын ы, | таләпчә н, кыры с, төгәл |
строго | къат ы, хыны | таләпчәнлек күрсәтеп |
строение | мекя м, ю й, ишленген | төз ү, корылм а, төзелеш |
строитель | ишч и, къурулушчу | төзүче |
строительный | къурулуш | төз ү, төзелеш |
строительство | къурулуш | төзеле ш, корылыш |
строить | ишлерг е, къураргъ а, салыргъа | төз-ерг ә, яса-рг а, кор-ырга |
строиться | ишлендирирг е, садырыргъ а, | үзеңә йорт төзе-ргә сафка тезел-ергә |
строй | 1.са ф, 2.къурулуш | са ф, стро й, көйләнеш |
стройка | стройк а, къурулуш | төз ү, төзеле ш, корылма |
строка | тизгин | юл |
строчка | тизгин | юл |
стук | таууш | шакылда у, каг у, тибү |
стул | олтургу ч, шиндик | урынды к, утыргыч |
стучать | къагъаргъ а, дюнгюрдетиге | шакылда-рг а, каг-арга |
стыдно | уятлы/айыблы болургъа | оят |
суд | сю д, махкеме | су д, хөкем |
судить | 1.сюд/махкеме бардырыргъа/этерге 2.кёлюн айтыргъа | фикер йөрт-ергә гаеплә-ргә |
судьба | джазыу | язмы ш, тәкъди р, күрәчәк |
суметь | эталыргъ а, къолдан келирге | булдыра ал-ырг а, кулдан кил-ергә |
сумка | бочх а, хурджу н, артмакъ | букч а, сумка |
сунуть | сугъаргъ а, тыгъаргъа | тыг-арг а, куя-рг а, сал-ырга |
суровый | къат ы, къыйы н, хын ы, | кыры с, кат ы, авыр |
сутки | сутк а, кюнкече | тәүле к, көн |
сухой | къургъак ъ, кебдирилге н, къатха н, къуру | кор ы, киптерелгән |
существо | 1.за т, джаны болгъа н, киши 2.магъана | за т, җан ияс е, кеше |
существовать | джашаргъ а, турургъа | яшә-рг ә, бар бул-ырга |
схватить | тутаргъ а, (сермеб/туту б) алыргъ а, табаргъа | тотып ал-ырга; аңла-рга |
сходить | бапрыб къайтыргъа/келирге | барып кайт-ырга |
сцена | сахна | сәхн ә, күренеш |
счастливый | къуанчл ы, насыблы | бәхетле |
счастье | насыб | бәхе т, сәгадәт |
счет | сана у, эсеблеу | сана у, исәплә ү, счет |
считать | санаргъ а, эсеблерг е, тергерге | сана-рг а, исәплә-ргә |
считаться | 1.саналыргъ а, тергелирге 2.тынгыларгъ а, къараргъа | исәпләш-ерг ә, санаш-ырга |
съезд | съез д, джыйылыу | съез д, кил ү, корылтай |
съесть | ашаргъ а, ашаб къояргъа | аша-рг а, ашап бетер-ергә |
сыграть | 1.ойнаргъ а, 2.( на инструмент е) согъаргъа | уйна-рг а, башкар-ырга |
сын | у л, джа ш, улан | ул |
сюда | бер и, былай | монд а, бире |
Т |
тайна | сы р, тахс а, таша | сер |
так | ала й, ол халд а, былай | шула й, бола й, мәсәлән |
также | д а, аны бла бирд е, эм д а, аныча | шулай у к, да |
такой | аныч а, алла й, алай | шунды й, шулкадәр |
там | анд а, алайд а, артд а, андан сора | анд а, шунд а, тегендә |
танец | тебсеу | бию |
танцевать | терсерге | бие-ргә |
тарелка | табак ъ, тепшек | тәлинкә |
таскать | ташыргъ а, тартаргъа | таш-ырг а, тарт-ырга |
татарский | татар | татар |
тащить | ташыргъа | алып бар-ырга |
твердить | къайтарыб айтыб турургъа | колагына тукы-рг а, ятла-рга |
твердо | къаты | ны к, катгый |
твердый | къаты | кат ы, ныклы |
твой | сеники | синең |
творческий | чыгъармалаы | иҗади |
творчество | чыгъармачылыкъ | иҗат |
т.е.(то ест ь) | алай деге н, алай демеклик т | ягъни |
тело | тёнгек/тёмме к, са н, за т, тин | тә н, җисем |
тем | 1.(и м) алагъа 2. (сравнени е) ол къада р, анча | шул хәтл е, шулкадәр |
темно | къарангы | караңгы |
темнота | къарангылыкъ | караңгылык |
темный | къаранг ы, | караңгы җинаятьчел |
тень | кёлекге | күләгә |
теперь | энди/шёндю | хәзер |
тепло | джылы | җыл ы, дусларча |
теплый | джылы | җылы ягымлы |
терпеть | тёзерге | түз-әргә очра-рг а, күр-ергә |
территория | территори я, джерджюз ю, джер | территория |
терять | тас этерг е, айырылыргъа | югалт-ырг а, аерыл-ырг а, әрәм ит-әргә |
тесно | та р, тык ъ, такъыр | тыгы з, тар |
тетрад ь, тетрадка | дефтер | дәфтәр |
тетя | ата/ана эгечи (тейз а) | апа |
технический | техник | техник |
течение | 1.агъы м, агъы у, саркъы у, 2.бары у, болуу | агы м, юнәлеш |
тип | ти п, юлгю | ти п, төр |
тихий | 1.тын ч, джууаш 2. сабыр, 3.акъырын | әкре н, ты н, басынкы |
тихо | тын ч, акъыры н, шош | әкре н, тын |
тихонько | акъырынчык ъ, тынчшыкъ | әкрен генә |
тише | акъырынрак ъ, тынчракъ | акрынра к, чүгез |
тишина | шы м, тынч болуу/туру у, тынгылык ъ, шошлукъ | тынлы к, тынычлык |
то | о л, о | ...-ды р, нәкъ |
то | алай эс е, сора | ул чагынд а, бер...бе р, я...я |
то есть | ол демеклик | ягън и, дөресрәге |
товарищ | джолдаш | иптәш |
тогда | 1.ол/о заманда/кер е, алай болгъанда 2.алгъын | ул вакытт а, алай булгач |
тоже | да | шулай у к, да |
толпа | джыйы н, джоппу | халык |
толстый | къалы н, семи з, базыкъ | калы н, юан |
только | 1.къур у, джангыз 2.шо би р, тегеран 3.алай а, ёнге 4.огъун а, огъунакъ | бар ы, ләкин |
тон | 1.(зву к) тауу ш, тон 2.(цве т) тюр | то н, төсмер |
тонкий | 1.джукъ а, ингичке 2.къу у, къатанг ы, назик | юк а, нәфис |
торжественный | 3.джити 4. амалгъа уста | тантаналы |
торжество | байра м, къууанч | тантан а, җиңү |
торопиться | ашыгъыргъа (ашыргъырмак ъ) | ашыг-ырга |
торопливо | ашыгъы б, ашык ъ, бушукъ | ашыгы п, кабаланып |
торопливый | ашыгъы ш, гузаб а, ашыгъыучу | ашыгуча н, ашыгыч |
торчать | чыгъыб/къараб/кёрюнюб/сымпайыб турургъ а, | чыгып (тырпае п) тор-ырга |
тоска | 1.тансыкълыкъ. кюсеу 2.термили у, мыдахлык | 1) (по кому-чему) сагыну, юксыну; тоска по родине — туган илне сагыну 2) (скука, уныние) ваем, эч пошу, сагыш; напала тоска — эч поша башлады, наводить тоску — эч пошыру |
У |
у | джанынд а,...д а,..де | янынд а,...-да (-т а),...-ның |
убегать | къачаргъ а, чабыб/къачыб кетерге | йөгер-ерг ә, кач-арг а, ташы-рга |
убедительный | ийнандыргъа н, ишексиз | ышандырырлык |
убежать | къачаргъ а, чабыб/къачыб кетерге | йөгер-ерг ә, кач-арг а, ташы-рга |
убирать | джыйаргъ а, алыргъа | алып куя-рг а, җыя-рг а, бизә-ргә |
убить | 1.ёлтюрюрг е, 2.тас/тюб этерге | үтер-ерг ә, өз-әрг ә, түг-әргә |
уборка | джыйы у, ариулау | җы ю, җыештыру |
убрать | алыб къояргъ а, джыйаргъа | алып куя-рг а, җыя-рг а, бизә-ргә |
уважаемый | хурметли | хөрмәтле |
уважать | сыйларгъ а, сый берирге | ихтирам ит-әрг ә, санла-рга |
уважение | багъала у, хурме т, сый (бери у) | хөрмә т, ихтирам |
уверенно | базыны б, тауке л, аккылсыз | ышаны п, туп-туры |
уверенность | таукелли к, ийна м, ышанмакълык ъ, ышаныу | ышанганлы к, ышан у, ышаныч |
уверенный | базгъа н, тауке л, аккылсыз | нык ышанган кеше |
уверять | ышандырыргъ а, ийнандырыргъа | ышандыр-ырга |
увидев | кёрюб | күреп (алы п) |
увидеть | кёрюрг е, билирг е, ангылыргъа | күр-ерг ә, аңла-рг а, бел-ергә |
уговаривать | алландырыргъ а, тюшюндюрюрг е, ангылатыргъ а, айтханга бурургъа | үгетлә-рг ә, юмала-рга |
уговорить | алландырыргъ а, тюшюндюрюрг е, ангылатыргъ а, айтханга бурургъа | үгетлә-рг ә, килештер-ергә |
угол | мюйю ш, къыйыр | почмак ча т, чатлык |
уголок | мюйюшчю к, джер | почмак |
уголь | кёмюр | күмер |
угрюмо | мугу р, салп ы, хын ы, къаранг ы, | күнелсе з, караңгы |
удаваться | болургъ а, онг тюшерге/чыгъыргъа | уңышлы барып чыг-арга |
удар | 1.уруу 2.(зву к) таууш 3.(огорчени е) къыйынлыкъ | бәр ү, тиб ү, уда р, һөҗүм |
ударить | урургъ а, сугъаргъа | суг-арг а, бәр-ергә |
удаться | болургъа | уңышлы барып чыг-арга |
удивительно | сейи р, аджайыб | гаҗә п, искиткеч |
удивительный | сейирл и, аджайы б, тамаша | гаҗәе п, искиткеч |
удивиться | сейирсинирг е, аджайыбланыргъа | ис кит-әрг ә, гаҗәплән-ергә |
удивление | сейирсиниу | ис кит ү, гаҗәпләнү |
удивленно | сейипсини б, аджайыб | ис ките п, гаҗәпләнеп |
удобно | онгайл ы, та б, къолай | уңайл ы, җайл ы, кулай |
удобный | та б, къолайлы | уңа й, уңайл ы, җайлы |
удовольствие | зауук ъ, къуан ч, разылыкъ | рәхә т, хозур |
уезжать | кетерг е, кетиб барыргъа | кит-әрг ә, китеп бар-ырга |
уехать | кетерг е, кетиб барыргъа | кит-әрг ә, китеп бар-ырга |
уж I | шугут джылан | тузбаш (ела н) |
уж II | д а, у а, энди | инд е, лә инде |
ужас | уллу къоркъу у, палах | курк у, кот оч у, фаҗига |
уже | энди | инде |
ужин | ашхам аш | кичке аш |
узкий | тар | тар |
узнав | били б, ангылаб | беле п, аңлап алгач |
узнавать | билирг е, таныргъ а, ангыларгъа | тан-ырг а, бел-ерг ә, аңла-рга |
узнать | билирг е, таныргъ а, ангыларгъа | тан-ырг а, бел-ерг ә, белеш-ергә |
уйти | 1.кетерг е, кетиб/чыгъыб къалыргъа 2.къутулургъа | кит-әрг ә, ташла-рг а, чум-арг а, тотыл-ырга |
указать | кёргюзюрге | күрсәт-ерг ә, ишарә ит-әргә |
улица | орам | урам |
улучшатьс я, улучшиться | игинирг е, айбатланыргъ а, маджал/къолай болургъа | яхшыр-ырг а, әйбәтлән-ергә |
улучшить | иги/къолай/маджал/такъыл этерге | яхшырт-ырг а, әйбәтләндер-ергә |
улыбаться | ышарыргъа | елма-ерга оша-рга |
улыбаясь | ышары б, кюлюмсюреб | елмае п, көлемсерәп |
улыбка | ышарыу | елма ю, көлемсерәү |
улыбнуться | ышарыргъа | көлемсерә-ргә |
ум | акъы л, ангы | акыл акыл иясе |
умелый | уста | ост а, булдыклы |
умение | усталыкъ | бел ү, сәләт |
уменьшать | азайтыргъ а, гитчейтирге | кечерәйт-ерг ә, азайт-ырга |
умереть | ёлюрг е, аджал джетерг е, джан берирге | үл-әрг ә, әҗәл җит-әргә |
уметь | билирг е, къолундан келирге | бел-ерг ә, кулыннан кил-ергә |
умножать | кёбейтирг е, санын ёсдюрюрге | тапкырла-рг а, арттыр-ырга |
умножить | керелерге | тапкырла-рг а, арттыр-ырга |
умный | акъылл ы, башлы | акылл ы, башлы |
упасть | джыгъылыргъ а, тюшерг е, атылыргъа | егыл-ырг а, төш-әрг ә, атыл-ырг а, киме-ргә |
управление | 1.джюрютюу 2. башчылыкъ этиу | идарә (ит ү) |
уровень | 1.дарадж а, болум 2. мийикли к, башы | биекле к, дәрәҗә |
урожай | бити м, тирлик | уңы ш, муллык |
урок | дерс | дәре с, гыйбрәт |
усесться | олтурургъа | утыр-ырга |
усилие | кюч/къарыу салыу | бердәм көч |
условие | 1.ха л, шар т, болум хал | сүз куеш у, шар т, таләп |
услышать | эшитирг е, эшитиб билирге | ишет-ерг ә, ишетеп бел-ергә |
усмехнуться | кюлюмсюрюрг е, мыйыкъ тюбюнден ышарыргъа | көлемсерә-рг ә, авыз ер-ырга |
уснуть | джукъларгъ а, джукъугъа кетерге | йокыга кит-әрг ә, йоклап кит-әргә |
усовершенствоваться | джангыртыргъ а, игилендириге | камилләш-ергә |
успеват ь, успеть | джетиширге | җитеш-ерг ә, өлгер-ергә |
успех | онглук ъ, онгайы у, джетишим | уңы ш, уңышлык |
успешн о, успешный | джетишимл и, иги | уңышлы (рәвешт ә) |
успокоиться | тынчлыкълы болургъ а, басылыргъа | тынычлан-ырг а, басыл-ырга |
усталый | арыгъа н, талгъа н, талчыкган | арыга н, талчыккан |
установленный | белгиленге н, буйюрулгъа н, къуйулгъан | куелга н, билгеләнгән |
устать | арыргъ а, талыргъа | ары-рг а, йончы-рг а, әлсерә-ргә |
устно | тилде н, ауузбл а, сёзбла | телдән |
устраиват ь, устроить | къураргъ а, джараштырыргъ а, тынгылы этерге | кор-ырг а, рәтлә-рг ә, куптар-ырга |
устройство | къура у, джарашы у, тюзюлюш | төзеле ш, җайланма |
утверждать | ..деб санаргъ а, бегитирге | расла-рг а,...дип сана-рга |
утро | эрте н, | иртә |
утром | эртен бла | иртә н, иртә белән |
ухаживать | къараргъ а, багъалатаргъа | кара-рг а, артыннан йөр-ергә |
ухо | къулакъ | колак |
уход | 1.къара у, багъы у, 2.кетиу | кит ү, ташлау; карау (авырун ы) |
уходить | кетерг е, | кит-әрг ә, ташла-рга |
участвовать | къатышыргъ а, къошулургъа | катнаш-ырга |
участие | къатышы у, къошулуу | катнаш у, теләктәшлек |
участник | къатышхан.къошулгъан | катнашучы |
участок | джер юлю ш, джер | участо к, бүлемтек |
учащийся | окъууч у, сохта | укучы |
учеба | окъу у, билим алыу | ук у, белем алу |
учебник | дерс китаб | дәреслек |
учебный | дерс/дерсл и, окъуу/окъуулу | ук у, уку-укыту |
учение | 1.окъу у, юретиу 2. илму | тәгълима т, уку |
ученик | сохт а, окъуучу | укуч ы, өйрәнче к, шәкерт |
ученический | окъуучу | укучы... |
ученый | гъалим | гали м, гыйльми |
учитель | уста з, окъутуучу | укытуч ы, оста з, мөгаллим |
учительская | устаз бёлме | укытучылар бүлмәсе |
учительский | окъутуучу | укытучы... |
учить | окъутургъ а, юретирге | укыт-ырг а, өйрәт-ерг ә, ятла-рга |
учиться | окъургъ у, юренирге | укы-рг а, өйрән-ергә |
уют | къууа т, сюйюм | уңайлылык |
уязвимый | чол а, учхар а, къолайсыз | йомша к, кимсенүчән |
Ф |
факт | фак т, керти зат | мисал |
фигура | сы н, сюе к, сан | сын |
физический | физика | физик а, физик |
флаг | байрак ъ, флаг | байра к, фла г, әләм |
форма | 1.форм а, кийим 2.(те х) ке б, 3.(ви д) ха л, мата л, | форма кием |
фотография | сура т, карт | фотографи я, рәсе м, сурәт |
фраза | айты м, сёз | җөмл ә, гыйбарә |
Х |
характер | хал и, къылыкъ | характе р, холык |
хватать | (серме б) тутаргъ а, | тот-арг а, җит-әргә |
хватить | 1.джетерг е, 2.(ударит ь) урургъ а, сермерг е, къагъаргъа 3.(испытат ь) сынаргъа | суг-арг а, бәр-ергә |
хвост | къуйрукъ | койрык |
химический | химия | химия..., химик |
хлеб | 1.ётме к, гырджын 2.(посев ы) сабан | икмә к, ашлык |
ходить | джюрюрг е, айланыргъа | йөр-ерг ә, кара-рга |
ходьба | джюрю ш, джюрю у, аланыу | йөре ш, йөрү |
хозяин | и е, | хуҗ а, ия |
хозяйство | мюлк | хуҗалык |
холод | сууукълук ъ, сууук ъ, салкъынлыкъ | суы к, салкын |
холодно | сууук ъ, салкъын | суы к, салкын |
холодный | сууук ъ, салкъын | салкын |
хор | хор | хо р, күмәк җыр |
хороший | ашх ы, иг и, айба т, джарашыулу | яхш ы, әйбәт |
хорошо | иг и, ашх ы, | яхш ы, әйбә т, ярар |
хотеть | сюерг е, излерг е, келирге | телә-ргә |
хотеться | сюерг е, излерг е, келирге | телә-ргә |
хоть | болс а, болса д а, эсе да | булса да |
хотя | д а, болса да | булса д а, гәрчә |
художественный | суратлау | матур нәфис |
художник | суратчы | рәсса м, художник |
хуже | аманракъ | начаррак |
Ц |
цвет | 1.бе т, бояу 2.(лучшая част ь) маджал ы, сайламас ы, джыгырыгы | төс |
цветной | бояулу | төсле |
цветок | гю л, гокга хан с, чече к, | чәчә к, гөл |
целина | къырды ш, тийилмеген джер | чирәм җир |
целовать | уппа/ба этерге | үб-әргә |
целый | са у, бютю н, тум | бөте н, тул ы, буе |
цель | къар а, белги. ышан/илишан | максат |
ценный | багъалы | кыйммәтле |
центр | ара/аралык ъ, орта/орталык ъ, ёзек | үзә к, урта |
центральный | орти а, ар а, баш | үзәктәг е, төп |
цепь | сынджыр | чылбы р, богау |
цыпленок | джюджек | чеб и, чебеш |
Ч |
чай | чай/шай | чәй |
час | сагъат | сәгать |
часто | кё б, кёб кер е, дженгил-дженгил | еш |
часть | кесе к, бёлек | өле ш, кисә к, бүлек |
часы | сагъат | сәгать |
чаще | кёбюре к, дженгилре к, къысхаракъ | ешра к, куерак |
чей | кимники | кемнеке |
чей-то | кимники эсе да | кемнекедер |
человек | ада м, киши | кеше |
человеческий | адам | кешегә хас |
человечество | адам улу | кешелек дөньясы |
чем | не бла | караганд а, никадәр |
через | юсюбл а, ичибла | аркыл ы, аша |
чернила | мерекеб/шакъа | кара (язу карас ы) |
черный | къара | кара |
черт | шайтан | шайтан |
черта | сы з, ыз | сызы к, хасият |
честно | тюзюч а, тюзюбла | гаде л, намусы кушканча |
честный | тю з, керт и, тюз иннетли | намусл ы, тугры |
честь | сы й, намыс | намус |
четверть | 1, тёртден бир 2.четверть | чирек |
число | сан | сан |
чисто | кирси з, ари у, таза | чиста (ите п) |
чистота | кирсизли к, тазалык ъ, | чисталы к, сафлык |
чистый | 1, таз а, кирси з, ариу 2.(о произношени и) кесги н, 3.(сущи й) тамам | чист а, саф |
читатель | окъуучу | укучы |
читать | окъургъа (окъумак ъ) | укы-рга |
член | 1.член 2. сан | әгъз а, кисә к, член |
что | 1.н е, не зат 2.къалла й, нелляй | нәрс ә, дип |
чтоб | ючю н, деб | өчен...-сын(се н) |
что-либо | не эсе д а, бир за т, не болса да | ни дә булса |
что-то | 1.не эсэ да 2. бира з, бир кесек | нәрсәде р, бера з, никтер |
чувство | сези м, анг ы, эсгериу | тойг ы, хис |
чувствовать | сезерг е, ангыларгъа | сиз-әрг ә, тоя-рг а, хис ит-әргә |
чувствоваться | ангылашыныргъ а, билинирг е, сезилирге | тоел-ырга |
чудесно | алама т, сейи р, аджайыб | гаҗә п, бик әйбәт |
чудесный | алама т, сейи р, сейирлик | таң калырлык |
чужой | башх а, тыш | башка кеше; чи т, ят |
чуть | аз/бираз кесек | аз гына |
Ш |
шаг | атлам | адым |
шагать | атларгъа | атла-рг а, атлап бар-ырга |
шагнуть | атлаб къояргъа/башларгъа | атлап куя-рг а, атла-рга |
шапка | бёр к, шапка(джабх а) | бүрек |
шепотом | шыбырда б, | пышылдап |
шептать | къуш-муш/шыбырдаб болургъ а, | пышылда-рга |
шея | бойун | муен |
ширина | кенглик/кенг и, эн/эни | киңле к, иң |
широкий | кен г, эркин | ки ң, ирке н, зур |
широко | кенг | ки ң, зур |
школа | шко л, мектеб | мәктәп |
школьник | укъууч у, сохта | укучы |
школьный | шко л, мекткб | мәктәп... |
шляпа | шляп а, къаопак ъ, канатлы бёрк | эшләпә |
штука | 1.бири 2. зат 3. штук | данә |
шум | тауу ш, дауур | тавыш |
шуметь | дауур этерг е, шуулдаргъа | шаула-рга |
шумно | шуулда б, дауур этиб | шаула п, шаулы |
шутить | ойнаргъ а, чам/накъырда этерге | шаяр-ырг а, уйна-рга |
шутка | ча м, накъырд а, ойун | шаярту |
Щ |
щека | джайакъ | яңак |
щенок | кючюк | көчек |
щи | къобуста шорпа | щ и, кәбестә шулпасы |
Э |
экзамен | экзаме н, сынау/сынам | имтихан |
экзаменовать | экзамен берирге/тутуаргъа | имтихан ал-ырга |
экземпляр | экземпляя р, тюрлюсю | нөсхә |
экономика | экономика мюлк къурулуш/болум | икътисад |
экономия | ая у, аяу/зырыфсыз джоюуу | экономи я, исрафсыз |
электричество | электро/электричество | электр |
электростанция | электро станциясы | электр станциясе |
энергично | тир и, кючлю | гайрәтләне п, дәрт белән |
энергия | энерги я, кюч | энергия дәрт |
эта | бу | бу |
этаж | къа т, этаж | ка т, этаж |
это | бу | бу |
этот | бу | бу |
эффективный | эффект берге н, пайдал ы, магъаналы | тәэсирл е, нәтиҗәле |
эх | а й, ай анасына | и х, ә й, эх |
эхо | къайауа з, эхо | кайтаваз |
Ю |
юг | къыбла (кюзе й) | көньяк |
южный | къыбла | көньяктаг ы, көньяк |
юность | джашлыкъ | яшьлек |
юноша | джаш адам | яшүсмер |
юношеский | джаш | яшьлек... |
юный | джаш | яшь |
Я |
я | мен | мин |
яблоко | алма | алма |
яблоня | алма терек | алмагач |
яблочный | алма/алмалы | алма |
явиться | 1.(прибыт ь) келирг е, барыргъ а, болургъа 2.(возникнут ь) чыгъаргъ а, тууаргъа | кил-ерг ә, бар-ырг а, бул-ырга |
являться | 1, см.выше 2.болургъа | бул-ырг а, кил-ергә |
явный | ачык ъ, ишексиз | ачы к, шиксез |
ядерный | ядролу | атом-төш... |
язык | тил | тел |
яйцо | гакг ы, джумуртха | йомырка |
январь | январь | гыйнва р, январь |
яркий | джарык ъ, джанга н, бек джарыкъ | якт ы, яп-якт ы, ачык |
ярко | джаб джарык ъ, джарыкъ | якт ы, яп-якты |
ясно | ачык ъ, чууакъ | якт ы, аяз |
ясный | ачык ъ, джарык ъ, чууакъ | якт ы, ачык |
ястреб | къартчыгъа | карчыга |
ящик | ящи к, тартма | тартма |
Переход: А Б В Г Д И К Л М О П Р С Т У Х Ц Ш Щ Э Ю Я
|